Ο Ιωσήφ Πολυζωίδης ανήκει στο είδος των ανθρώπων και των καλλιτεχνών που εκτιμώ απεριόριστα. Διατηρώντας ένα χαμηλό προφίλ, προσπαθούν να ζήσουν και να δημιουργήσουν μέσω της τέχνης τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Το βλέμμα τους δεν κοιτάζει ούτε προς τα κάτω ούτε προς τα πάνω, αλλά ευθεία, ο,τι κι αν συμβεί. Με αφορμή την συμμετοχή του στην παράσταση «New Order» στο Θέατρο Εν Αθήναις, κάναμε μία ιδιαίτερη συζήτηση για την άκρως θεμιτή και σπάνια απονομή ουσιώδους δικαιοσύνης, τις ακρότητες που δημιουργεί ο «ιός» της βίας, αλλά και την τρομακτική άνοδο της ακροδεξιάς.
«Νέα Τάξη», μία φράση που την τελευταία εικοσαετία ακούγεται συχνότατα: Νέα Τάξη ανθρώπων, πραγμάτων, κοινωνικών στρωμάτων. Πού εστιάζει η παράσταση;
Η συγκεκριμένη παράσταση εστιάζει σε κατασχέσεις σπιτιών και τη γενικότερη κρίση που πέρασε η Ισπανία το 2012, είχε πεταχτεί πάρα πολύς κόσμος στον δρόμο. Το έργο γράφτηκε ακριβώς εκείνη την περίοδο, όταν οι άνθρωποι έχαναν τα σπίτια τους και την γη κάτω από τα πόδια τους. Μία εκ των ηρώων της παράστασης βιώνει αυτή την έξωση και μαζί με κάποιους συνεργούς πραγματοποιεί μία απαγωγή σημαντικού προσώπου προκειμένου να σταματήσουν οι κατασχέσεις.
Υπήρξε κάποιο σημείο του κειμένου που, κατά την πρώτη ανάγνωση του κειμένου, να σας παρακίνησε λίγο παραπάνω ώστε να πείτε το «ναι»;
Το κείμενο αφορούσε τόσο πολύ την Ελλάδα, οπότε το «ναι» ήταν αυτόματο, ένιωσα πως διάβαζα για την κρίση στην Ελλάδα. Αν αναλογιστούμε με τι επίσημα στοιχεία μιλάμε αυτήν την στιγμή, το 2025 ξεκινάει με 5.600 κατασχέσεις σπιτιών, ως απόρροια της οικονομικής κρίσης που τραβάμε από το 2009 κι έπειτα.
Γραμμένο μόλις πριν από 12 χρόνια, το έργο, όπως προείπατε, δυστυχώς παραμένει επίκαιρο. Συνυπολογίζοντας όλες τις σύγχρονες υποθέσεις περί ουσιώδους απονομής δικαιοσύνης, με χαρακτηριστικότερη αυτή των Τεμπών, θεωρείτε πως η ευθυνοφοβία έχει διογκωθεί εν αντιθέσει με παλαιότερα έτη;
Στην Ελλάδα αργούμε πάρα πολύ να αποδώσουμε δικαιοσύνη. Θα έλεγα πως η ευθυνοφοβία είτε έχει διογκωθεί είτε πλέον φαίνεται ευκολότερα. Ο κόσμος έχει κουραστεί. Αν θυμηθώ το πολύνεκρο ναυάγιο του Εξπρές «Σάμινα», τις φωτιές στο Μάτι, τις φωτιές στην Ηλεία και στην Μάκρη, δεν αποδόθηκε ουσιαστική δικαιοσύνη. Τα Τέμπη ήταν και είναι μία υπόθεση που ξεχείλισε το ποτήρι με το νερό, οι άνθρωποι που χάθηκαν όχι μόνο ήταν πολλοί, αλλά και νέοι. Άνθρωποι που πήγαιναν να σπουδάσουν και σκοτώθηκαν σαν να μην συνέβη τίποτα. Πλέον ακούμε τρομακτικά πράγματα, αλλά τουλάχιστον έχει ξεκινήσει μία κινητοποίηση από μεγάλη μερίδα του πληθυσμού.
Με όλα αυτά που συμβαίνουν, σκέφτομαι διαρκώς την φράση του Αφροαμερικανού ακτιβιστή Ρόντνεϊ Κίνγκ, ο οποίος το 1992 είπε: «Δεν μπορούμε απλά να τα πηγαίνουμε καλά;».
Θα μπορούσαμε άνετα να τα πηγαίνουμε καλά μεταξύ μας. Η τεχνολογία που έχει αναπτυχθεί θα μπορούσε να βοηθήσει τόσο πολύ τους ανθρώπους να δουλεύουν λιγότερο, να περνάνε καλύτερα, αλλά νομίζω πως είναι εμφανές ότι ο καταμερισμός του πλούτου είναι πλέον σε πολύ λίγους ανθρώπους. Οι εταιρείες πλέον παίζουν όλο το παιχνίδι στην παγκοσμιοποίηση που ξεκίνησε από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 και επικρατεί σήμερα. Θεωρώ ότι ο καπιταλισμός είναι αδυσώπητος. Δεν υπάρχει πλέον το αντίπαλον δέος, αυτό ενός κομμουνιστικού καθεστώτος, είτε κάποιος συμφωνεί με αυτό είτε διαφωνεί. Οπότε, ο καπιταλισμός δεν έχει ένα αντίβαρο, κάτι να φοβηθεί, και δρα ανεξέλεγκτος. Παίρνει πίσω ο,τι έχει δώσει μέχρι τώρα. Θα τα πάρει πίσω μέχρι τελευταίας δεκάρας. Οι συγκεκριμένοι άνθρωποι ζουν για τις εταιρίες, όχι για τους εαυτούς τους, άρα αρχίζουν να στερούν τα δικαιώματα από τους εργάτες, τους εργαζόμενους, εν γένει από τους πολίτες. Σκεφτείτε έναν άνθρωπο που έχει 500 δις δολάρια. Τι να τα κάνει τόσα χρήματα; Να περάσει καλύτερα; Δεν ξέρω σε τι χρησιμεύει όλη αυτή η μανία. Είμαι βέβαιος πως το σύστημα θα πετάξει έξω ακόμα και αυτούς, ανθρώπους που δεν περιμέναμε ποτέ να πεταχτούν.
Ίσως πρόκειται για έναν ακατανόητο αγώνα μερικών προκειμένου να επιτευχθεί το στάτους του πρώτου τρισεκατομμυριούχου.
Πού ωφελεί όλο αυτό; Δεν υπάρχει λόγος. Πραγματικά δεν το χωράει το μυαλό μου. Δηλαδή τι; Θα σκέφτομαι εγώ με το ένα τρις μου ότι θα μπορώ να πάρω καλύτερη μπριζόλα, ενώ το παιδάκι στην Αφρική θα δουλεύει για να μου βάζει αλουμίνιο στο κινητό μου και δεν θα μπορεί να φάει. Δεν είμαστε με τα καλά μας. Η ζωή έχει ξεφύγει, οι αδικίες είναι πλέον τεράστιες και εμφανείς. Δεν ξέρω μέχρι πότε και πόσο μπορούν να αντέξουν οι άνθρωποι που συναποτελούν μία κοινωνία. Δεν υπάρχει κανένας ενδοιασμός από κανέναν. Ωστόσο, οι άνθρωποι έχουν αρχίσει να καταλαβαίνουν, δεν ζουν στο όνειρο και το «σύννεφο» που υπήρχε κάποτε. Πρέπει να υπάρχει δικαιοσύνη, την θέλουμε και την αποζητούμε, και για τα Τέμπη και για όλα. Η δικαιοσύνη σήμερα είναι για τους λίγους, για τους έχοντες χρήματα. Για όλους εκείνους που δεν έχουν, είναι δικαιολογίες και αερολογίες. Γνωρίζω ανθρώπους που καταδικάστηκαν σε μισό χρόνο φυλακή επειδή δεν είχαν να πληρώσουν περίπου τρεις χιλιάδες ευρώ την ίδια στιγμή εκατομμυριούχοι δεν αγχώνονται για κάτι παρόμοιο, θα τη σκαπουλάρουν μέσω τον γνωστών λόμπι, ανήκουν στο απυρόβλητο.
Με την παγκόσμια άνοδο της ακροδεξιάς, αποτελεί κοινή ανησυχία μήπως και παρθούν εν τέλει κάποια μέτρα, τα οποία ωστόσο γνωρίζουμε καλά με τι σφοδρότητα θα πλήξουν τον πυρήνα της δημοκρατίας και όλους όσοι θεωρούμε πως είμαστε πολιτισμένοι.
Αυτό είναι ένα ζήτημα που δικαίως μας απασχολεί, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά ανά την υφήλιο. Η ακροδεξιά καλπάζει διότι την προκαλεί η φτώχεια. Η ακροδεξιά ξέρει να «χώνεται» και να φωλιάζει σε τέτοια περιβάλλοντα. Στα σκανδιναβικά κράτη, τα οποία και θεωρούνται πιο προηγμένα σε σύγκριση με άλλα κοντινά σε εμάς, ευρωπαϊκά κράτη, παρατηρείται απίστευτη άνοδος, το ρεύμα της είναι τρομακτικό.
Έτσι ακριβώς, το μήνυμα είναι σαφές. Βρίσκω απίστευτο το γεγονός ότι ένας άνθρωπος μπορεί να χαιρετάει ναζιστικά και να μην δέχεται κυρώσεις, με τέτοιες περίεργες μάλιστα θεωρίες υποστήριξης περί αυτισμού.
Η παράσταση εξετάζει το πόσο εύκολα πραγματοποιείται η λογική ακολουθία που μεταμορφώνει την απελπισία σε θυμό, τον θυμό σε οργή και την οργή σε βία. Πιστεύετε πως σήμερα παρακάμπτονται κάποια βήματα εξαιτίας όλων αυτών των συνεχώς αυξανόμενων αρνητικών εξελίξεων; Έχει γίνει βιαιότερη η κοινωνία;
Εσείς τι λέτε; (γελάει). Η βία πλέον είναι καθημερινό φαινόμενο, τσακωνόμαστε στους δρόμους για μικρότητες, φωνές, βρισιές, ο ένας είναι έτοιμος να αρπαχτεί με τον άλλον για ψύλλου πήδημα. Η βία είναι κολλητική και ραγδαία αναπτυσσόμενη.
Συμπρωταγωνιστείτε με εξαιρετικούς συνεργάτες, την Ράνια Σχίζα, τον Φώτη Λαζάρου και την Έλενα Τυρέα, ενώ την σκηνοθεσία επιμελείται ο Δημήτρης Καρατζιάς.
Πρόκειται για μία καταπληκτική ομάδα, τα έχουμε βρει πολύ όμορφα μεταξύ μας. Με την Ράνια και τον Φώτη είχαμε δουλέψει και πέρυσι μαζί με ωραία χημεία, στον «Αράφ» του Γιάννη Τσίρου. Είμαστε άνθρωποι που συνεννοούνται μεταξύ τους και περνάνε καλά. Πιστεύω ότι παρουσιάζουμε ένα καλό αποτέλεσμα επί σκηνής. Ο Δημήτρης είναι ένας πολύ καλός σκηνοθέτης, ακούει και αφουγκράζεται, δεν πιέζει, βγάζει από μέσα σου το καλύτερο αποτέλεσμα χωρίς κόπο.
Σχέδια για το μέλλον;
Μετά το Πάσχα, θα ξαναπαίξω τον «Τόρνο», μία παράσταση που είχε πάει πολύ καλά και μάλιστα είχε ανεβεί και στην Θεσσαλονίκη, στο θέατρο Αμαλία, το οποίο νομίζω πως έχει κλείσει φέτος. Επίσης, θα ανεβάσω και το «Football – Το παιχνίδι της ανθρωπότητας», ένα έργο του Θεσσαλονικιού Θανάση Τριαρίδη, το οποίο επίσης είχε παιχτεί πριν λίγα χρόνια, αλλά τότε μας είχε σταματήσει ο κορωνοϊός.
Συνέντευξη: Βασίλης Τσερτσίδης
Για περισσότερες πληροφορίες για την συνέντευξη ακολουθήστε τον παρακάτω σύνδεσμο: "New Order" του Σέρτζι Πομπερμάγιερ στο Θέατρο Εν Αθήναις
