Το "Κάτω στην κοιλάδα" του Paolo Cognetti, το οποίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη, είναι ένα βιβλίο που δεν περιορίζεται σε μια απλή αφήγηση ενός οικογενειακού δράματος. Αντίθετα, αναδύει μια γλυκιά και πικρή αίσθηση της ανθρώπινης ύπαρξης, των σχέσεων και της εσωτερικής μάχης που βιώνουν οι ήρωες σε έναν κόσμο που συνεχώς τους ξεπερνά. Μέσα από την ιστορία των δύο αδελφών, του Λουίτζι και του Αλφρέντο, ο Cognetti εξετάζει με έναν συναισθηματικά φορτισμένο και ψυχολογικά σύνθετο τρόπο τις αντιφάσεις της ανθρώπινης φύσης, τη δύναμη της οικογένειας και την επίδραση του τόπου στην ψυχολογία των χαρακτήρων.
Η ιστορία ξεκινά με τη σύνδεση του πατέρα τους με τον τόπο, μέσα από την πράξη του να φυτεύει δύο δέντρα για τους γιους του. Το άγριο πεύκο για τον Λουίτζι και το έλατο για τον Αλφρέντο δεν είναι απλώς φυτά, αλλά σύμβολα που καθορίζουν τη ζωή τους, το πεπρωμένο τους και τις ψυχολογικές τους διαδρομές. Ο Λουίτζι, που παραμένει πιστός στην κοιλάδα του για 37 χρόνια, αναζητά μια ισχυρή σύνδεση με τη φύση και την οικογενειακή κληρονομιά, ενώ ο Αλφρέντο, ο μικρότερος γιος, βρίσκεται σε μια συνεχή φυγή, απορρίπτοντας τον τόπο και την οικογένεια για να αναζητήσει τη δική του ταυτότητα. Αυτές οι δύο διαφορετικές πορείες είναι βαθιά συνδεδεμένες με την ψυχολογία τους και τις εσωτερικές τους συγκρούσεις.
Η ψυχολογία του Λουίτζι είναι γεμάτη από την ανάγκη να αναζητήσει σταθερότητα μέσα από την παράδοση και τις ρίζες του. Το γεγονός ότι μένει στην κοιλάδα για τόσο πολλά χρόνια δείχνει μια εσωτερική ανάγκη να μη διαταραχθεί η ισορροπία της ζωής του. Η επιλογή του να μείνει κοντά στη φύση και να αναθρέψει την οικογένειά του σε αυτό το φυσικό καταφύγιο μοιάζει με μια μορφή αντίστασης απέναντι στον εξωτερικό κόσμο, ο οποίος φαντάζει ασταθής και απογοητευτικός. Όμως, καθώς έρχεται η αλλαγή της ζωής του με την άφιξη του παιδιού του και τις αβεβαιότητες που φέρνει, ο Λουίτζι καλείται να αντιμετωπίσει τον φόβο του και την αίσθηση της ανασφάλειας, που τον καταδιώκει παρά τη φαινομενική του ηρεμία.
Ο Αλφρέντο, από την άλλη, εκπροσωπεί την αντίθετη πλευρά: τη φυγή, τη μοναξιά, την αποδοχή του κόσμου ως έναν τόπο χωρίς νόημα, όπου ο άνθρωπος καλείται να επιβιώσει και να ξεπεράσει τις προκλήσεις του. Η ψυχολογία του είναι γεμάτη με ταραχή και αποξένωση. Το ταξίδι του στον Καναδά, μακριά από την οικογένεια και τον τόπο του, δεν είναι μόνο μια εξωτερική φυγή, αλλά και μια εσωτερική άρνηση του παρελθόντος του. Ο Αλφρέντο προσπαθεί να ξεφύγει από την καταπίεση της οικογενειακής παράδοσης, ωστόσο η επιστροφή του στην κοιλάδα δείχνει πως, όσο και να προσπαθήσει να απομακρυνθεί, τα ίχνη του παρελθόντος τον ακολουθούν. Ο τρόπος που αντιμετωπίζει την επιστροφή, γεμάτος αμφιβολίες και ανησυχίες, αποκαλύπτει την αδυναμία του να ξεφύγει από τις ρίζες του, ακόμα κι αν αυτές είναι για εκείνον συνυφασμένες με τον πόνο και τη δυστυχία.
Η ψυχολογία των δύο αδελφών εκφράζεται μέσα από το κοινό τους πάθος για το ποτό. Το αλκοόλ δεν είναι απλώς μια πηγή απόλαυσης ή διασκέδασης, αλλά ένας μηχανισμός αντιμετώπισης του άγριου κόσμου γύρω τους. Και για τους δύο, το ποτό αποτελεί καταφύγιο από την εσωτερική τους σύγκρουση και τις αβεβαιότητες της ζωής τους. Η ροή του ποτού, από το λευκό κρασί έως το ουίσκι, γίνεται μια συνεχιζόμενη αλυσίδα που προσπαθεί να ανακουφίσει τις ψυχικές πληγές, να καλύψει το κενό που δημιουργεί η απουσία πραγματικής σύνδεσης με τον κόσμο και τον εαυτό τους.
Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το γεγονός ότι η επιστροφή του Αλφρέντο στην κοιλάδα γίνεται σε μια εποχή όπου το παρελθόν αρχίζει να αποκτά νέα αξία. Ο πατέρας τους έχει πεθάνει, και το σπίτι τους, που κάποτε φαινόταν σαν μια θλιβερή ανάμνηση, είναι τώρα έτοιμο να αποκτήσει αξία, να γίνει αντικείμενο επιθυμίας και χρηματικής αξίας. Αυτή η αντιστροφή της τύχης είναι ένας καταλυτικός παράγοντας που ωθεί τον Αλφρέντο να αναρωτηθεί αν είναι δυνατόν να αναγνωρίσει και να αξιοποιήσει τις κληρονομιές που τόσο καιρό προσπαθούσε να αποφύγει.
Η γραφή του Cognetti είναι απλή και λιτή, αλλά εξαιρετικά βαθιά. Κάθε λέξη, κάθε εικόνα, κάθε στιγμιότυπο της φύσης φαίνεται να κρύβει έναν υπαινιγμό για τα εσωτερικά συναισθήματα των χαρακτήρων. Η ατμόσφαιρα που δημιουργεί, γεμάτη από το τοπίο της κοιλάδας και τη μυρωδιά της γης, μας φέρνει κοντά στους χαρακτήρες και τους προβληματισμούς τους, κάνοντάς μας να νιώθουμε τη συναισθηματική ένταση που βιώνουν καθημερινά.
Το "Κάτω στην κοιλάδα" δεν είναι απλώς μια ιστορία οικογενειακών σχέσεων και τόπων. Είναι μια μελέτη της ανθρώπινης ψυχολογίας, των αγώνων του εσωτερικού κόσμου και της ανάγκης για συμφιλίωση με το παρελθόν. Ο Cognetti μας δείχνει πως οι άνθρωποι δεν μπορούν να ξεφύγουν από τις ρίζες τους, και αν το επιχειρήσουν, το κόστος είναι βαθύ, ψυχικό και συναισθηματικό. Οι ήρωές του είναι, στο βάθος, όλοι αναζητητές — αναζητούν την ισορροπία ανάμεσα στη φύση, την οικογένεια, τη ζωή και τον θάνατο, αλλά πάνω από όλα αναζητούν την αποδοχή του εαυτού τους.
Η λυρική αλλά και ψυχολογικά φορτισμένη γραφή του Cognetti δημιουργεί ένα βιβλίο που δεν αφήνει τον αναγνώστη αδιάφορο. Το "Κάτω στην κοιλάδα" είναι μια συναισθηματική εμπειρία που μιλά για την ανθρώπινη ψυχή, τις συντριβές της και τις προσπάθειες για να επουλωθούν τα τραύματα του παρελθόντος.
Κριτική: Ασπασία Σδούγκου
