"Επταπύργιο - Ένας αιώνας σε μια μέρα 1899-1989": Μια θεατροποιημένη αφήγηση ενός τόπου με δυνατές μνήμες

"Να είσαι αληθινός και να αφήνεις τη ζωή και το ταλέντο σου να αναβλύζουν ελεύθερα"

Σκαρφαλωμένοι στα τείχη του φρουρίου του Επταπυργίου, ζευγάρια παρακολουθούν σαγηνεμένα το ηλιοβασίλεμα και τα φώτα της πόλης. Κάποια άλλα βγάζουν φωτογραφίες με το νυφικό, αναζητώντας χρώμα, μυστήριο και μια αίσθηση ελευθερίας στο σκηνικό του φρουρίου για να αποτυπώσουν την ανεπανάληπτη αίσθηση αυτής της ευτυχισμένης στιγμής τους. Πόσο οξύμωρο αλήθεια, μια αίσθηση ελευθερίας στα σπαράγματα ενός κτιρίου που όρθωσε τα πανάρχαια τείχη του για να τη στερήσει σε εκατοντάδες ανθρώπους μέχρι να παραδοθεί μεταμελημένο στη μνήμη και την ομορφιά μόλις το 1989! Το Γεντί Κουλέ από την Οθωμανική περίοδο, στα τέλη του 19ου αιώνα μετατράπηκε σε φυλακή έως ότου η Εισαγγελέας κυρία Γιαταγάνα συγκλονισμένη από το δράμα των εγκλείστων στο χώρο, στο τόσο κοντινό μας 1989, κινεί γη και ουρανό για να κλείσει.

Στο κοινό της θεατρικής παράστασης που δόθηκε στην αυλή του φρουρίου, βρίσκονταν και κάποιοι που έβλεπαν, εάν ήταν τυχεροί, την ίδια αυλή όπου τώρα στήθηκε το σκηνικό του έργου "Επταπύργιο, Ένας Αιώνας σε Μια Μέρα", από το παράθυρο του κελιού τους, και όπως είπε ο Σεφέρης "η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονεί". Όμως η σκηνοθέτης Εύη Σαρμή και οι ηθοποιοί της δεν είχαν σκοπό να πληγώσουν εκείνους τους ανθρώπους στο κοινό που τους τραυμάτισε η φυλακή. Κάθε άλλο, η παράσταση που προσπάθησε να εξιλεώσει το ζωντανό κάστρο και να ζητήσει συγγνώμη εκ μέρους του από όσους έξυσαν σε αυτό, είχε μια ανείπωτη γλυκύτητα και ακόμη και γέλιο, γιατί η ζωή δεν πτοήθηκε ούτε λεπτό από τα κυκλώπεια τείχη, από τα βασανιστήρια, και τις κακουχίες και τις στερήσεις αλλά πλημμύρισε τα στενά κελιά και τους φεγγίτες με γέλια, τραγούδια, στίχους, λόγους επαναστατικούς ακόμη και έρωτες.

Όπως εύθυμοι μπήκαν οι ηθοποιοί που υποδύθηκαν τους κρατουμένους στο Γεντί Κουλέ τραγουδώντας το "Πέντε Έλληνες στον Άδη, ανταμώσαν ένα βράδυ και όλα γύρω τους τα σπάνε και το γλέντι αρχινάνε" έτσι βγήκαν και όταν έπεσε η αυλαία, μιάμιση ώρα μετά, με το ίδιο τραγούδι. Κι ας μας μίλησαν για τη ζωή και τα βάσανα όσων έστειλαν εδώ τα τρομερά εμφύλια πάθη του λαού μας αλλά και το κακό τους το κεφάλι. Πέρασαν από τη σκηνή οι χαμένοι των εμφυλίων και των πραξικοπημάτων, οι λιποτάκτες και οι μαυραγορίτες των Βαλκανικών πολέμων και της Μικρασιατικής καταστροφής, τα θύματα του αδελφοκτόνου εμφύλιου. Έπαιξαν ποδόσφαιρο και κορόιδο για το κοινό, οι αντιστασιακοί φοιτητές και ποινικοί κρατούμενοι, θέλοντας να αθληθούν λιγάκι "για να μην πάθουν κανένα κακό από τη φάλαγγα". Και είναι καλό που τα παιδιά΄στην εξέδρα ρώτησαν τι είναι αυτό. Πέρασαν μπροστά τους Γερμανοί αξιωματικοί βασανίζοντας αντιστασιακούς και εκμαυλίζοντας χαφιέδες για να δώσουν τη σκυτάλη σε Έλληνες ντυμένους με στρατιωτική στολή που βασανίζαν συμπατριώτες τους εκείνα τα επτά χρόνια γρουσουζιάς του κάστρου. Όμως όσοι έζησαν εδώ, δεν έκλαψαν μόνο, δεν πόνεσαν μόνο, δεν πέθαναν (ο αφηγητής μας τυραννάει με την ανάγνωση δεκάδων ονομάτων και χρονολογιών για να νοιώσουμε με ενοχλητικό τρόπο τον αριθμό των αερικών που περνάνε από τα στενά παράθυρα του τείχους που μας αγκαλιάζει). Γέλασαν κιόλας, ερωτεύτηκαν, έκαναν αιώνιες φιλίες, έμαθαν γράμματα και πως τα εισαγωγικά στο ουσιαστικό άνθρωπος, μπορούσαν να περιγράψουν την ουσία τους όσο ζούσαν στη φυλακή. Γιατί "το θέμα είναι να είσαι αληθινός και να αφήνεις τη ζωή και το ταλέντο σου να αναβλύζουν ελεύθερα", όπως μας λέει ο μουσικός με το μπουζούκι που αφηγείται ιστορίες από την Αμερική στους συγκρατούμενους του. Και αυτοί γελάνε με την ψυχή τους.

Κι ας μετράνε "15.000 και μία στραβάδια απολύομαι". Όπως μετράει ο αξέχαστος Τζίμης Πανούσης. Όμως η μέτρηση σταματάει όταν η Εισαγγελέας περπατάει άφωνη ανάμεσα στο αναρρωτήριο-σουίτα των φυλακών και στα καταλύματα των λιγότερο προνομιούχων φυλακισμένων, μόλις μερικά χρόνια πριν την παράσταση μας, το 1989. Και συγκρίνει τα όσα βλέπει με την εμπειρία του θείου της που τον "σκότωσε η φρίκη του Ματχάουζεν" όταν γύρισε ελεύθερος πια στον τόπο του. Γιατί η φρίκη τέτοιων φυλακών σκοτώνει ως δηλητήριο ανθρώπους και κοινωνίες. Και έπρεπε να σταματήσει να στάζει στις φλέβες της νεοελληνικής κοινωνίας. "Κτήνος όποιος συναινεί να λειτουργούν". Μήπως το ίδιο μπορεί να πει κανείς και κάποιες παρόμοιες "σύγχρονες" φυλακές; Μπορεί να γέλασαν οι θεατές, αλλά δεν ήταν εύκολο. Υπάρχουν πολλά ενοχλητικά σημεία και είναι τόσο κοντά και τόσο ζωντανά τα φαντάσματα όσων ζουν ακόμη στον χώρο που χρειαζόταν τα τραγούδια, τα γέλια και οι αστείοι διάλογοι για να ανακουφίσουν την ένταση. Οι νεαροί ταλαντούχοι ηθοποιοί έφυγαν, τραγουδώντας "και από κέφι μεθυσμένοι χόρευαν οι κολασμένοι". Δεν ήταν ακριβώς κέφι αυτό από το οποίο μεθύσαμε οι θεατές, αλλά ένα αίσθημα χρέους και καθήκοντος σαν αυτό που γέμισε τη νεαρή δικαστικό.

Στην εισαγωγή του καλαίσθητου οδηγού του Φεστιβάλ, ο Προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσσαλονίκης, Γιώργος Σκιαδαρέσης εκφράζει την επιθυμία του "Τα μνημεία και οι αρχαιολογικοί μας χώροι να είναι ζωντανά κύτταρα, να συγκεντρώνουν ολοένα περισσότερους επισκέπτες, να αποτελούν σημεία πολιτισμού της πόλης μας". Και η Πρόεδρος της Κέντρου Πολιτισμού Άννα Μυκωνίου εύχεται και αυτή "σε δέκα χρόνια να γιορτάζουμε τα δεκάχρονα του θεσμού που ήρθε για να μείνει και να αναδείξει το Επταπύργιο ως καλλιτεχνική Ακρόπολη της Θεσσαλονίκης". Το Φεστιβάλ αποτελεί μια συγκλονιστική μεταφυσική τελετή καθαρμού, τέτοιες βεβαίως είναι και οι ξεναγήσεις, οι ομιλίες ακόμη και ο αγώνας δρόμου, που θα αποδώσει στην πόλη το φρούριο της μέσα στο μεγαλείο που του αρμόζει και θα το απαλλάξει από τον μολυσματικό μύκητα της φυλακής που η ανθρώπινη κακία τον μπόλιασε. Για να κάθονται οι ερωτευμένοι νέοι της πόλης στις επάλξεις του και να τους αγκαλιάζει με αγάπη το Επταπύργιο.

Ταυτότητα παράστασης "Επταπύργιο - Ένας αιώνας σε μια μέρα 1899-1989" (17 Ιουλίου 2019)

Συντελεστές

Σύλληψη- Σκηνοθεσία: Εύη Σαρμή

Κείμενο- Επιλογή τραγουδιών: Νίκος Δημητρόπουλος

Επιμέλεια Κίνησης: Πολυξένη Σπυροπούλου

Μουσική Επιμέλεια- Σύνθεση: Γιάννης Τσεμπερλίδης

Εικαστική Επιμέλεια: Σοφία Τσιριγιώτη

Μουσική Διδασκαλία: Χρύσα Τουμανίδου

Βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Μάγια Ανδριανού

Φωτισμοί: Στέλιος Τζολόπουλος

Ηθοποιοί: Μαριάννα Αβραμάκη, Ιορδάνης Αϊβάζογλου, Μάρκος Γέττος, Γιώργος Δημητριάδης, Χρήστος Διαμαντούδης, Γιάννης Μαστρογιάννης, Χρήστος Παπαδημητρίου, Χάρης Παπαδόπουλος, Άλκης Σπυρόπουλος, Πολυξένη Σπυροπούλου, Γιάννης Τσεμπερλίδης, Δημήτρης Τσεσμελής, Χρύσα Τουμανίδου

Παραγωγή: ΚΘΒΕ

Διοργάνωση: Κέντρο Πολιτισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας

Σύνταξη: ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΑΧΑΣ

Για πληροφορίες για τις επόμενες εκδηλώσεις στο Φεστιβάλ Επταπυργίου πιέστε εδώ!