Λένα Φιλίπποβα. Ηθοποιός και σκηνοθέτις. Ήρθε στην Ελλάδα από την ΕΣΣΔ για προσωπικούς λόγους. Ευτυχώς για εμάς μιας και έτσι σκηνοθέτησε στη χώρα μας πάνω από 30 παραστάσεις και μάλιστα με επιτυχία. Αυτό τον καιρό παρουσιάζει την τελευταία της δουλειά, τον "Εραστή" του Χάρολντ Πίντερ. Σε λίγες ημέρες έρχεται με την Εταιρία Θεάτρου Ηθώ στο Θέατρο Τ για να δώσει την ευκαιρία και στο θεατρόφιλο κοινό της Θεσσαλονίκης να απολαύσει αυτό το εξαιρετικό έργο. Με αυτή την αφορμή συναντηθήκαμε μαζί της και μετά από αυτή τη συνάντηση μπορούμε να πούμε ότι θα την παρακολουθούμε στενά περιμένοντας πως και πως τις νέες τις δουλειές, για τις οποίες είμαστε σίγουροι πως θα συζητούνται έντονα...
Υπογράφετε τη σκηνοθεσία του πιο γοητευτικού θεατρικού έργου του Χάρολντ Πίντερ "Ο Εραστής" που θα παρουσιαστεί από την Εταιρία Θεάτρου ΗΘΩ στο Θέατρο Τ της Θεσσαλονίκης. Πείτε μας λίγα λόγια για αυτό το εξαιρετικό έργο και τι πρόκειται να παρακολουθήσουμε επί σκηνής...
Ελπίζω, να παρακολουθήσετε μια καλή παράσταση και να σας αρέσει. Ο Πίντερ είναι πολύ γνωστός συγγραφέας. Ξέρει να αφήνει πολλά πράγματα μισο-ειπωμένα ή διφορούμενα. Οι ήρωές του έχουν πολλά κατά νου, αλλά εκφράζουν τα ελάχιστα. Ο κόσμος του έργου διαθέτει κάποιο μυστικό, είναι γεμάτος παύσεις.
Ένα παντρεμένο ζευγάρι ζει απομονωμένο σε ένα καλόγουστο σπίτι. Ο άνδρας εργάζεται ως οικονομικός σύμβουλος και η γυναίκα φροντίζει να δημιουργεί την ιδανική ατμόσφαιρα του σπιτιού. Κάποιες φορές την εβδομάδα, ύστερα από κανονισμένο ραντεβού, το σπίτι του ζευγαριού επισκέπτεται ο εραστής της γυναίκας. Ποια πιστεύετε μπορεί να είναι τα κίνητρα που οδηγούν το ζευγάρι σε αυτό το "παιχνίδι" της συζυγικής απιστίας;
Οι αιτίες μπορεί να είναι πολλές. Ο καθένας απ’ αυτούς διαθέτει ένα άγνωστο κομμάτι του εαυτού τους, μια ανεξερεύνητη περιοχή του ψυχικού τοπίου. Οι ήρωες δεν αισθάνονται δυστυχισμένοι, αλλά κάτι δεν πάει καλά. Φαίνεται να έχουν στενό δεσμό, αλλά στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουν ο ένας τον άλλον. Κανένας δεν μπορεί να υπάρξει μόνος του, η επιθυμία του κάθε ανθρώπου να μοιράζεται με κάποιον το είναι του – τον κάνει να παίζει διάφορα παιχνίδια.
Επιλέξατε για την παράσταση "Ο Εραστής" το λιτό ύφος με τα ελάχιστα σκηνικά. Είναι που ακολουθήσατε το "πιντερικό" ύφος ή μήπως είναι αυτός και δικός σας τρόπος έκφρασης επί σκηνής;
Κάθε έργο θέλει την δική του ατμόσφαιρα. Το συγκεκριμένο, από την αρχή, το έβλεπα με λιτά σκηνικά. Με ενδιέφερε να χτίσουμε μια πορεία της εσωτερικής διαδρομής των ηρώων και την πορεία της σχέσης τους. Η απλότητα του κειμένου, κατά τη γνώμη μου, ήθελε πολύ απλό περιβάλλον της σκηνής.
Στον "Εραστή" ο Χάρολντ Πίντερ καταγράφει την άβυσσο που κρύβεται κάτω από την επιφάνεια της καθημερινής ζωής. Εσείς ως σκηνοθέτης της παράστασης πώς καταφέρατε να παρουσιάσετε αυτή την "άβυσσο" επί σκηνής;
Προσπαθώντας να χτίσουμε τον κόσμο των δύο ηρώων του έργου, κυρίως την εσωτερική πραγματικότητά τους. Η άβυσσος βρίσκεται μέσα μας, δεν είναι κάτι ορατό. Όπως και η σχέση ανάμεσα σε δύο ανθρώπους – δεν είναι κάτι που μπορείς να διακρίνεις εύκολα το ποια είναι ακριβώς. Αν λέμε, προς τα έξω, ότι κάποια σχέση είναι καλή ή κακή, στην πραγματική της όψη, όταν τη βιώνουμε, υπάρχουν πάρα πολλές πτυχές και δεν υπάρχει κάτι που θα μπορούσε να ονομαστεί ως λεπτομέρεια. Μετράνε όλα. Η σχέση αποκαλύπτεται σε βάθος χρόνου. Η κάθε στιγμή συμβάλλει στην δημιουργία της. Είναι κάτι ρευστό, ζωντανό και δεν μπορεί να προσδιορίζεται με μερικά επίθετα.
Σε προηγούμενη συνέντευξή σας δηλώσατε ότι προτείνατε το συγκεκριμένο έργο στους δύο πρωταγωνιστές της παράστασης. Τι είναι αυτό που σας ενθουσίασε αρχικά στο έργο ως κείμενο και έπειτα στον Πίντερ;
Το κείμενο αυτό το επιλέξαμε μαζί με τους ηθοποιούς της παράστασης. Αρχικά υπήρχε η επιθυμία μας να δουλέψουμε μαζί. Ο συγγραφέας Χ. Πίντερ με γοητεύει εδώ και πολλά χρόνια. Μου τράβηξε την προσοχή από την πρώτη στιγμή που διάβασα τα έργα του. Μας άρεσε το θέμα – η σχέση ενός ζευγαριού. Ο λαβύρινθος μιας σχέσης.
Ο Πίντερ αντλούσε τα θέματά του από την τρέχουσα πραγματικότητα. "Ο Εραστής" γραμμένος το 1962 παραμένει, ωστόσο, θα λέγαμε... τραγικά επίκαιρος. Τι είναι αυτό που οδηγεί τους ήρωες του έργου και αντίστοιχα τους ανθρώπους στην αποξένωση και γιατί πιστεύετε δεν κάνουν κάτι για αυτό;
Ναι, συμφωνώ μαζί σας – ο Χ. Πίντερ παραμένει να είναι επίκαιρος. Είναι μεγάλος γνώστης της ανθρώπινης ψυχής. Νομίζω, η αποξένωση στις ανθρώπινες σχέσεις προκύπτει από τη μη γνώση του εαυτού μας και από την ποσότητα του πόνου που κουβαλάει κανείς μέσα του. Αυτά μας "κλείνουν" και δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε. Πρωτίστως, με τον εαυτό μας και ύστερα με άλλους γύρω μας. Η σημερινή εποχή κάνει ότι μπορεί για να έχουμε όλο και λιγότερο χρόνο για να μελετάμε τον εαυτό μας.
Ο Χάρολντ Πίντερ περιγράφει ανθρώπους που προσπαθούν να επικοινωνήσουν, την ώρα που μια "απειλή" εισβάλλει στη ζωή τους. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι αυτό αποτελεί και το κλειδί της επιτυχίας των έργων του;
Πιστεύω, πως ναι. Ο άνθρωπος πάντα δοκιμάζεται διαφορετικά στις κρίσιμες στιγμές της ζωής του. Έρχεται αντιμέτωπος με τις βαθύτερες πτυχές του εαυτού του. Σαν να μην έχει χρόνο για περιττά και επιφανειακά πράγματα. Αφήνει στην άκρη τις ψεύτικες πεποιθήσεις του και αποκαλύπτει τις πραγματικές. Έρχεται αντιμέτωπος με τις αποφάσεις που πρέπει να πάρει.
Αποφοιτήσατε με άριστα και πήρατε τον τίτλο "Master of fine arts" από το το Κρατικό Ινστιτούτο Θεατρικής Τέχνης του Κίεβου. Ως ηθοποιός και σκηνοθέτις ξεκινήσατε να δουλεύετε στην ΕΣΣΔ. Διδάξατε υποκριτική στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και εξακολουθείτε να διδάσκετε αυτοσχεδιασμό και ανάλυση κειμένου σε Δραματικές Σχολές. Έχοντας την εμπειρία στις δύο τόσο διαφορετικές χώρες τόσο στον εργασιακό χώρο όσο και στην εκπαίδευση ποιες είναι οι βασικές διαφορές που εντοπίζετε και στους δύο τομείς;
Οι διαφορές είναι πολλές. Τα Πανεπιστήμια στην ΕΣΣΔ ακολουθούσαν ένα διαφορετικό μοντέλο στη θεατρική εκπαίδευση απ’ αυτό που υπάρχει εδώ στην Ελλάδα. Ο χρόνος των σπουδών, το πρόγραμμα, η δομή της λειτουργίας – όλα ήταν διαφορετικά. Μια από τις βασικές διαφορές – είναι ότι το αρχικό αλφάβητο του επαγγέλματος το μάθαινες κοντά σ’ ένα Δάσκαλο ή στο Εργαστήριο ενός Δασκάλου. Ενώ στην Ελλάδα – όλες οι Δραματικές Σχολές ακολουθούν την αντίθετη λογική. Σε κάθε έτος οι μαθητές έχουν από 3 έως 5 καθηγητές Υποκριτικής και ο καθένας απ’ αυτούς διδάσκει διαφορετικά πράγματα.
Ο χρόνος των σπουδών είναι 3 χρόνια στις Δραματικές Σχολές στην Ελλάδα. Στη Ρωσία, ακόμα και τώρα, είναι 4 χρόνια για ηθοποιούς και 6 χρόνια για τους σκηνοθέτες. Τα πρακτικά μαθήματα δε διδάσκονται στα Πανεπιστήμια στην Ελλάδα – διδάσκονται μόνο τα θεωρητικά. Ακόμα και αν ονομάζονται κάποια ως πρακτικά – έχουν 11 μαθήματα το εξάμηνο. Σ’ αυτό το διάστημα είναι αδύνατον να ασχοληθεί κάποιος με την πράξη.
Αποτελείτε για το κοινό μία ιδιαίτερα αγαπημένη σκηνοθέτις. Θα θέλατε να του αποκαλύψετε ποια μπορεί να είναι τα μελλοντικά επαγγελματικά σας σχέδια;
Σας ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια. Υπάρχουν πολλά σχέδια, αλλά δε θα ήθελα να μιλάω γι’αυτά πριν την ώρα τους. Προσπαθώ πάντα να μένω στο παρόν!
Συνέντευξη: ΕΡΗ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΙΔΟΥ
Για περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση ακολουθήστε τον παρακάτω σύνδεσμο: "Ο Εραστής" του Χάρολντ Πίντερ από την Εταιρία Θεάτρου ΗΘΩ στο Θέατρο Τ
