Ο Νίκος Τερζής γεννήθηκε στο Αμμόβουνο της Ορεστιάδας, όμως
ζει και εργάζεται στη Στοκχόλμη.
Σπούδασε στην Ακαδημία Τεχνών της Βαρσοβίας χαρακτική, ζωγραφική και
αφίσα. Στα εγκαίνια της έκθεσης χαρακτικών του στην γκαλερί Άθωνος Art Space με τίτλο «Πορτραίτα στη
μνήμη χαραγμένα», μας παραχώρησε μια συνέντευξη, αν και δεν του αρέσει καθόλου
να περιαυτολογεί.
 |
| Ο
Νίκος Τερζής (αριστερά) με τον Βασίλη Καρκατσέλη
Πιστεύετε ότι έχετε καλή μνήμη;
Πιστεύω ότι έχω καλή μνήμη και την χρησιμοποιώ σχεδόν καθημερινά, θυμάμαι τα γεγονότα και τους ανθρώπους από τις παρέες που είχα πριν δέκα χρόνια. Βέβαια, πια η μνήμη μου έχει αρχίσει να με εγκαταλείπει. Σχεδόν ολάκερη τη ζωή μου την έχω αφιερώσει στην μνήμη περισσότερο, παρά στο αύριο ή στο σήμερα, γιατί μετά από ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορείς να ξεκαθαρίσεις και να φτιάξεις τις προσωπογραφίες ή τον χαρακτήρα των ανθρώπων που έχεις γνωρίσει. Γνωρίζοντας κάποιον, πρέπει να περάσει ο καιρός για να ωριμάσει η εικόνα που έχεις στο μυαλό σου γι’ αυτόν.
Η μικρή φόρμα και η μινιατούρα τι απαιτούν και τι προσφέρουν;
Για μένα δεν παίζει ρόλο αν είναι μικρή η φόρμα ή μεγάλη ∙ απλά κατά καιρούς θες να κάνεις ένα διάλειμμα από τις μεγάλες φόρμες, όπως στη ζωγραφική και στη γλυπτική, για να ξεκουράσεις το πνεύμα σου, κουράζοντάς το με την μικρή φόρμα. Είναι ακριβώς ίδια η δουλειά, δεν παίζει κανένα ρόλο. Μπορεί να χρειάζεται περισσότερη προσοχή στην κίνηση, στη λεπτομέρεια κι όλα αυτά. Όμως η τεχνική που χρησιμοποιώ στη μεγάλη και στη μικρή φόρμα, είναι περίπου ίδια. Αποφεύγω τις λεπτομέρειες όσο κι αν πιστεύει ο θεατής ότι υπάρχουν πολλές. Τις περισσότερες φορές τις φτιάχνει το μυαλό του θεατή από μόνο του.
Πώς τις αντιμετωπίζει ο θεατής;
Δίνει μεγάλη προσοχή, γιατί πρέπει να μείνει μπροστά στο έργο περισσότερη ώρα, να συγκεντρωθεί περισσότερο για να βγάλει τις υποτιθέμενες λεπτομέρειες που εγώ πιστεύω ότι δεν υπάρχουν και να αναλύσουν τον ίδιο τους τον εαυτό, διαμέσου της μικρογραφίας αυτής. Ο καθένας αναλύει τον εαυτό του, όμως βρισκόμαστε πάντα στην ίδια γραμμή σκέψης εγώ και ο θεατής. Αν για παράδειγμα θέλω να βγάλω λύπη μέσα από ένα έργο μου και ο θεατής το εκλάβει σαν χαρά, τότε καταλαβαίνουμε ότι κάτι δεν πάει καλά.
 |
Τα έργα αυτά αποτελούν και σύστημα αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης;
Υπάρχει και αυτή η σκέψη λόγω της σημερινής κατάστασης όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά παντού. Γι’ αυτό τα τελευταία χρόνια, βλέπουμε μια τάση των καλλιτεχνών να καταφεύγουν στην χαρακτική, γιατί είναι πολύ πιο εύκολο να πουληθεί ένα χαρακτικό λόγω μικρότερου κόστους, παρά ένα ζωγραφικό έργο το οποίο είναι ακριβότερο. Ο κόσμος αγωνιά για το πιάτο, πράγμα που συναντάμε στην Ελλάδα σε πιο extreme βαθμό από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Μετά το 90’, τουλάχιστον στις ευρωπαϊκές χώρες που συχνάζω, έχουν πέσει οι πωλήσεις. Η τέχνη πάντα έχει το μειονέκτημα ότι δεν πουλάει.
Καμία, είναι ακριβώς το ίδιο. Ίσως φταίει ο χαρακτήρας μου και η τεχνική που έχω μάθει να χρησιμοποιώ, αλλά αν κοιτάξεις μια φωτογραφία με κάποιο έργο μου, δε μπορείς να καταλάβεις τι μέγεθος έχει.
Παίζει κάποιο ρόλο ο χρωματισμός sepia των χαρακτικών σας, αντί για τον κλασικό ασπρόμαυρο;
Φυσικά, γιατί σου δημιουργεί περισσότερα συναισθήματα, διότι μπορείς να φανταστείς περισσότερα χρώματα. Όταν είναι ασπρόμαυρο, τα γκρίζα που αφήνει η εκτύπωση δεν φαίνονται τόσο πολύ κοντά στο άσπρο, ενώ το καφέ αφήνει. Έτσι, υποθέτεις ότι υπάρχουν κι άλλες αποχρώσεις.
Γίνεται προβολή του δικού σας εσωτερικού κόσμου και του υποσυνείδητου στους χαρακτήρες που δημιουργείτε;
Αυτό είτε το θέλεις είτε όχι, είναι αναπόφευκτο. Βγαίνει με το συναίσθημα, με την τεχνική, με τις φόρμες που χρησιμοποιείς. Ο εσωτερικός σου κόσμος αποτυπώνεται στο χαρτί έτσι κι αλλιώς, ταυτίζεσαι.
Στη συγκεκριμένη σας δουλειά φαίνεται να αφηγείσθε προσωπικές ιστορίες ή μήπως πρέπει να τις εκλάβουμε με «άλλο μάτι»;
Τουλάχιστον το 90% είναι προσωπικές μου ιστορίες σε σχέση με τους ανθρώπους που έχω γνωρίσει που ήταν όλοι αξιόλογοι. Είτε με επηρέασαν θετικά είτε αρνητικά, μου έκαναν την ζωή πιο έγχρωμη. Είναι άνθρωποι από διαφορετικές εθνικότητες (Λατινική Αμερική, Αφρική, Ευρώπη, Ελλάδα) και με διαφορετικούς προβληματισμούς.
Ζώντας ανάμεσα στην σουηδική πρωτεύουσα και την ελληνικής συμπρωτεύουσα, τι διαφορές βρίσκετε και τι βιώνετε σε προσωπικό και καλλιτεχνικό επίπεδο;
Άλλα τα προβλήματα στην Σουηδία και άλλα τα προβλήματα στην Ελλάδα, αλλά σε γενικές γραμμές ο κόσμος αντιμετωπίζει δύσκολες καταστάσεις. Έχουμε μπει σε μια πολιτική τάση, που εγώ θα τη χαρακτηρίσω με τον όρο του νεοφιλελευθερισμού και όλες οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν πάρει την κάτω βόλτα στηρίζοντάς τον. Όλα αμφισβητούνται, αλλά πολύ προσεκτικά, αυτό σημαίνει ότι ο κόσμος δεν μπορεί πια να εκφραστεί έτσι όπως εκφραζόταν πριν 15-20 χρόνια. Υπάρχει ένα συνονθύλευμα μεταξύ οικονομικής κομπίνας και πολιτικής ζωής κι αυτό φαίνεται καθαρά στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή. Στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν οι κομπίνες, απλά είναι πιο καλυμμένες και κλέβουν μόνο οι μεγάλοι, οι μικροί δεν μπορούν να κλέψουν, ενώ ο Έλληνας για παράδειγμα, παρκάρει το αυτοκίνητο όπου θέλει. Έχουν άλλες συνήθειες και άλλη κουλτούρα, η οποία έχει επικρατήσει εδώ και αρκετές δεκαετίες, που εμείς ακόμα αργούμε για να φτάσουμε σε αυτά.
Στο έργο μου δεν με έχουν επηρεάσει οι διαφορετικές συνθήκες. Αυτό που με επηρέασε είναι το σλαβικό χιούμορ των Πολωνών και η καθαρότητα της σουηδικής τέχνης, με τις λιτές δηλαδή φόρμες. Φυσικά επηρεάστηκα πολύ από την πολωνική αφίσα, είχα πάρει και ειδικότητα τέτοια στο Πανεπιστήμιο. Με την κοινωνικοπολιτική αφίσα έμαθα να γίνομαι λιτός στην τέχνη, όσο κι αν δεν φαίνεται αυτό από αυτή την έκθεση χαρακτικών μου. Όμως η χαρακτική έχει διαφορετικές σταθερές από την αφίσα. Γενικότερα, η λιτότητα αποτελεί τρόπο ζωής για μένα.
Συνήθως στα περισσότερα έργα σας, ασκείτε μια μορφή κοινωνικής κριτικής. Πως επηρεαστήκατε από τις κοινωνικοπολιτικές δομές;
Είμαστε αυτό που λένε οι αρχαίοι ημών πρόγονοι, είμαστε πολιτικά όντα. Έτσι κι αλλιώς όταν βρίσκεσαι σε μια κοινωνία, επηρεάζεσαι και ειδικά σήμερα που περνάνε όλες οι πληροφορίες μπροστά μας μέσω του διαδικτύου. Ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι πομπός και δέκτης ταυτόχρονα του κοινωνικού συνόλου ή της υφηλίου. Επηρεάζομαι πάρα πολύ από τα γεγονότα κι αυτό φαίνεται από την προσωπική μου σελίδα στο facebook που κάνω σε καθημερινή βάση αναρτήσεις σκίτσα μου με διάφορα κοινωνικοπολιτικά θέματα και διάφορους προβληματισμούς.
Πολλοί καλλιτέχνες αποστασιοποιούνται από αυτό το κομμάτι. Εσείς πόσο πιστεύετε ότι μπορεί να επηρεάσει ένας καλλιτέχνης κοινωνικά και πολιτικά τον κόσμο;
Οι περισσότεροι συνειδητοποιημένοι, κάνουν τουλάχιστον μια προσπάθεια να επηρεάσουν τον κόσμο θετικά, τώρα το κατά πόσο μπορούμε είναι ένα άλλο θέμα που είναι δύσκολο να σου απαντήσω. Σήμερα παρουσιάζοντας διάφορα έργα, σκιτσάκια, γελοιογραφίες, αφίσες κοινωνικοπολιτικού περιεχομένου, δεν ξέρεις κατά πόσο επηρεάζεις τον κόσμο, γιατί φτάσαμε στο σημείο μέσω όλων αυτών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, να γίνονται όλοι ειδικοί για τα πάντα. Η πρόσβαση στο διαδίκτυο και οι πληροφορίες που παίρνουμε, κάπου μας δίνουν ένα λάθος μήνυμα, ότι είμαστε ειδήμονες. Ο ρόλος του καλλιτέχνη πομπού, είναι με λίγα λόγια να μεταδίδει στον κόσμο την απόσταξη κάποιου γεγονότος.
Είστε πολυσχιδής άνθρωπος που δοκιμάζετε πολλά πράγματα. Όμως αν επιλέγατε ένα είδος καλλιτεχνικής έκφρασης ποιο θα ήταν αυτό και γιατί;
Δεν μπορώ να επιλέξω ένα. Κάθε μέρα μπορεί να διαλέγω κάτι διαφορετικό. Θέλω να ασχολούμαι με όλα τα είδη, το μόνο που έχω αφήσει είναι η φωτογραφία, με την οποία είχα ασχοληθεί μόνο δύο χρόνια στη σχολή. Η ζωή κυλάει γρήγορα και προσπαθείς να κάνεις και να δοκιμάζεις όσο το δυνατόν περισσότερα πράγματα. Γι’ αυτό δεν ξεχωρίζω έναν ζωγράφο από έναν χαράκτη, έναν γλύπτη από έναν μουσικό και από έναν φωτογράφο, όλοι είναι καλλιτέχνες.
Ποια είναι τα μελλοντικά καλλιτεχνικά σας σχέδια;
Ένα project που είχα αρχίσει πριν από περίπου 3 χρόνια. Βλέποντας και μελετώντας την κοινωνικοπολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, προσπάθησα να μπω σε κάποιο ρόλο μιας γριούλας, μιας ελληνίδας μάνας σε κάποιο χωριό, που, βλέποντας τα παιδιά της να φεύγουν, κάθισε να κεντήσει σε όλα τους από ένα μαντήλι, γιατί το μαντήλι συμβολίζει τον αποχωρισμό, τουλάχιστον στον ελληνική πολιτισμό. Έτσι, επιχείρησα να κεντήσω 40 μαντήλια, γιατί αυτός ο αριθμός είναι σημαντικός για την ελληνική παράδοση, όπως για παράδειγμα τα 40 παλικάρια. Το 40 συμβολίζει το πλήθος. Έτσι αυτή η μάνα κέντησε σαράντα μαντίλια για τα σαράντα παλικάρια της, είτε είναι αγόρια είτε κορίτσια. Τα κεντημένα μαντίλια θα εκτεθούν τον Φεβρουάριο στην Vlassis Art Gallery.
