Ο Δημήτρης Χατζηθεοδοσίου αποτελεί το παράδειγμα του καλλιτέχνη, που κάθε χρόνο εκπλήσσει το θεατρικό κόσμο με τα νέα του βήματα. Η φετινή του πρόκληση ''ακούει'' στο όνομα ''Πελότα'', δημιουργήθηκε από τον Κρίτωνα Ζαχαριάδη και αποτελεί την αφορμή για την παρακάτω εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συζήτηση, όπου μας μιλάει για ό,τι αφορά την ήδη επιτυχημένη θεατρική του πορεία!
Μετά την περσινή επιτυχία του ‘’Μπραντ’’, πρωταγωνιστείτε στη σουρεαλιστική κωμωδία με τίτλο ‘’Πελότα’’. Πείτε μας λίγα λόγια για την παράσταση αυτή, που θα ανέβει στο Θέατρο Σοφούλη από τις 10 Οκτωβρίου.
Η «Πελότα» είναι το νέο συγγραφικό και θεατρικό πόνημα του Κρίτωνα Ζαχαριάδη. Πρόκειται για κωμική τραγωδία «πραγματικών καταστάσεων», ή όπως αρέσκεται ο δημιουργός της να την αποκαλεί: μια «dramedy» . Είναι μία βουτιά στις ιστορίες περιθωριακών χαρακτήρων, που, όμως, με κάποιον τρόπο συνεχίζουν την ζωή τους κουβαλώντας το βάρος της ιδιαιτερότητας των παθών τους, επιβιώνοντας στην διπλανή πόρτα σαν μικρά κεντήματα κακοφωνίας στην κοινωνία, που συνθέτουν όμως το ψηφιδωτό της ανθρωπιάς ή της ανθρώπινης αδυναμίας. Οι ήρωες της πελότας είναι οι ίδιοι τους πελότες, δηλαδή μικρά μαξιλαράκια που κανείς τοποθετεί μία προς μία τις καρφίτσες, τοποθετώντας επιμελώς το ένα τρύπημα δίπλα στο άλλο, μα και ταυτόχρονα έρμαια της μοίρας, των παθών, μα και των επιλογών τους. Βασικό χαρακτηριστικό τους είναι η αποφασιστικότητα και η ευθυμία, με την οποία αντιμετωπίζουν την ζωή, σχεδόν σαν μια παρτίδα με χαρτιά, όπου μπορούν να τα ρισκάρουν όλα για να κερδίσουν ακόμη περισσότερα ή... τίποτα.. Η κεντρική ιστορία ακολουθεί τον Στεφάν, έναν μεσήλικα ράφτη από το Τσοτίλι της Κοζάνης, ο οποίος αποφασίζει να φύγει στην Γαλλία, για να πραγματοποιήσει το όνειρό του να γίνει ένας διάσημος σχεδιαστής μόδας. Ο καλοκάγαθος – εκ πρώτης όψεως – αυτός ήρωας θα συναντήσει πολλούς διαφορετικούς τύπους ανθρώπων και τον ίδιο τον έρωτα, ενώ θα μπλεχτεί μαζί με όλους αυτούς σε ένα παιχνίδι εξουσίας, έρωτα, πάθους και στρατηγικής. Η Πελότα είναι εν τέλει ένας κωμικός μονόλογος με δραματικά στοιχεία και 9 πρόσωπα, τα οποία ενσαρκώνονται όλα από έναν ηθοποιό και πιο συγκεκριμένα, μέσα από την περσόνα του Στεφάν, ο οποίος διηγείται και δραματοποιεί.
Μαθαίνοντας το σενάριο και τις δυσκολίες του, πώς αποφασίσατε να ενδώσετε σε αυτήν τη νέα θεατρική πρόκληση;
Σαν καλλιτέχνης, δεν θα μπορούσα να εμπλακώ σε ένα project, στο οποίο θα ένιωθα ότι δεν με αφορά καθόλου και ακόμη περισσότερο, σαν άνθρωπος δεν μπορώ να συνεργαστώ αποτελεσματικά αν δεν εκτιμώ τον άνθρωπο ή τους ανθρώπους, που ξεκινούν ένα εγχείρημα. Χωρίς πολλές περιστροφές, θα σου πω ότι το κρισιμότερο σημείο της απόφασης μου να ενσαρκώσω το όνειρο του Κρίτωνα Ζαχαριάδη, ήταν ο ίδιος ο Κρίτωνας, στον οποίο αναγνώρισα έναν άνθρωπο με τόλμη, αγάπη, υπομονή, γνώση και κυρίως πάθος για την δουλειά του. Αυτή η θετική εντύπωση, που αποκόμισα από την ευτυχή συγκυρία της συνάντησής μου με τον Κρίτωνα, ήταν μόνο η αφορμή για να βουτήξω στον «μυστήριο» κόσμο της Πελότας, ενός σύγχρονου κειμένου με πολλά «κρυφά» νοήματα –τα οποία δεν ντρέπομαι να πω ότι ούτε εγώ μπόρεσα με την πρώτη ματιά να εντοπίσω, καθώς εστίασα στις ταμπού καταστάσεις που πλαισιώνουν το έργο-. Στον κόσμο αυτό, όμως, εκτός από μια εν κρυπτώ οντολογική κριτική, με περίμενε μια πρόκληση – η συνύπαρξη 9 χαρακτήρων επί σκηνής, και πολλές φορές σε διαλογική μορφή μεταξύ τους από έναν ηθοποιό-. Στην περίπτωσή μου, συνήθως μια πρόκληση αποτελεί από μόνη της κίνητρο, στην συγκεκριμένη περίπτωση όμως αυτό συνοδεύτηκε από την εμπιστοσύνη, που μου ενέπνευσε ο Κρίτωνας (αμοιβαία θέλω να πιστεύω) έτσι ώστε να σηκωθώ –για τις ανάγκες αυτού του project- από την καρέκλα του σκηνοθέτη και να αφεθώ στην ματιά του. Φυσικά, όλα αυτά στα πλαίσια ενός ήδη πολύ ελκυστικού «περιτυλίγματος», που συνδύαζε τόσο το εμπορικό – προωθητικό κομμάτι όσο και την ίδια την ουσία, όπως για παράδειγμα η έκθεση φωτογραφίας, που πραγματοποιήσαμε με όλους τους χαρακτήρες του έργου σε πλήρη μεταμφίεση, για πρώτη και μόνη φορά – καθώς επί σκηνής δεν θα μεταμφιέζομαι, κάτι που αυξάνει την δυσκολία του όλου εγχειρήματος-, η οποία εκτός από καταπληκτική εμπειρία με αξιέπαινους επαγγελματίες των χώρων της φωτογραφίας, του video art και του μακιγιάζ, αποτέλεσε ταυτόχρονα και σκαλάκι για την καλλιτεχνική δόμηση των χαρακτήρων.
17 διαφορετικοί χαρακτήρες συνολικά στην ιστορία και εννέα επί σκηνής. Ήταν δύσκολη η προσέγγιση αυτής της ιδέας, ώστε το κοινό να μη ‘’μένει’’ στο γεγονός ότι ενσαρκώνονται όλοι από το ίδιο άτομο;
Η ιδέα από μόνη της, ήταν και είναι παράτολμη για κάθε ηθοποιό. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, η καινοτομία της συγγραφικής / σκηνοθετικής προσέγγισης έγκειται στον διπλό και πολλές φορές τριπλό διάλογο προσώπων επί σκηνής, διότι η διαδοχική παρουσίαση προσώπων σε μονόλογο, δεν είναι κάτι πρωτότυπο. Η δυσκολία, όμως, ήταν περισσότερο το ελκυστικό κομμάτι, το κίνητρο για την ενσάρκωση της Πελότας. Τολμώ να πω ότι, αν γνωριζόμασταν με τον Κρίτονα κατά την διάρκεια της συγγραφής του έργου, ίσως η «παράνοια» της αλλαγής των προσώπων να έφτανε και σε πιο ακραίο βαθμό. Βασικά στοιχεία στην προσέγγιση του κειμένου ήταν η δόμηση των εννέα χαρακτήρων από την αρχή, με ολόκληρο δικό τους προσωπικό εσωτερικό κόσμο, ιστορία, μανερισμους, στάση, ήχο, φωνή κλπ, έτσι ώστε ακριβώς να είναι διακριτοί και ευκρινείς. Το γεγονός του ότι διαθέτω την σκηνοθετική ικανότητα σίγουρα βοήθησε στον τρόπο, που «ανέγνωσα» πρώτη φορά τους ήρωες αλλά κυρίως με την καθοδήγηση του Κρίτωνα, και στην διαδικασία γένεσης των ηρώων αλλά και τον συντονισμό τους στην σκηνή – ο οποίος μοιάζει πραγματικά με έναν ιδιότυπο χορό-, ολοκληρώθηκε –πιστεύω επιτυχώς- ένα τολμηρό πείραμα κωδικοποιημένο στην αισθητική άποψη που απαιτούσε το έργο.
Αν σας ζητούσαν να υποδυθείτε ένα μόνο χαρακτήρα από τους πρωταγωνιστές της ‘’Πελότας’’, ποιος θα ήταν αυτός; Με ποια κριτήρια θα τον επιλέγατε;
Είναι πολύ δύσκολο πια να επιλέξω έναν από όλους τους ήρωες, καθώς ακριβώς λόγο της δυσκολίας του εγχειρήματος, έπρεπε να «βουτήξουμε πολύ βαθιά» στην δημιουργία του κάθε χαρακτήρα, έτσι ώστε να μπορούν να «υπάρχουν» εντός και εκτός κειμένου. Το αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής είναι πως κάθε χαρακτήρας μου είναι πλέον αγαπητός και δια μέσου αυτών να μπορώ να αντιμετωπίσω όλο το φάσμα της καθημερινής και μη ζωής, στα πλαίσια ανακάλυψής τους. Στην αρχή είχα τις προτιμήσεις μου, κυρίως ανάμεσα στους ανδρικούς χαρακτήρες, όμως κατά την διάρκεια των προβών αγάπησα και τους γυναικείους και εν τέλει συνειδητοποίησα πως η ματιά της Πελότας κρύβεται στον συνδυασμό όλων των απόψεων, που πρεσβεύουν οι χαρακτήρες της. Συνεπώς, ο πιο ενδιαφέρον χαρακτήρας της Πελότας, είναι η ίδια η Πελότα, η οποία είναι ο συνδυασμός όλων των χαρακτήρων της, μηδενός εξαιρουμένου.
Βασιζόμενος στη γενικευμένη δυσκολία του εγχειρήματος, ποιος χαρακτήρας θα λέγατε ότι σας ώθησε να προσπαθήσετε εντονότερα;
Σε κάθε χαρακτήρα έπρεπε να αποδοθεί η ανάλογη προσοχή και το δικό του προσωπικό «ειδικό βάρος». Πραγματικά, όμως, η ερώτηση αγγίζει μία αλήθεια και αυτή είναι πως ο χαρακτήρας της Ντιμόν, της αρχιχορεύτριας του καμπαρέ “Moulin Bleu” και αν μπορεί να ειπωθεί, της συμπρωταγωνίστριας του έργου, ώθησε τόσο εμένα όσο και τον Κρίτωνα σε άλλο επίπεδο δυσκολίας, για να επιτευχθεί η εναρμόνιση του αρχικού οραματισμού της, με της ικανότητες ενός ανδρικού σώματος, την αισθητική και το χιούμορ της παράστασης αλλά για την αποφυγή της νύξης εμφανώς «drag» στοιχείων κατά την αναπαράστασή της. Αντικειμενικά, μπορώ πλέον να πώ ότι αν και η πιο δύσκολη μεταμόρφωση, είναι αναπάντεχα και η αγαπημένη μου.
Στο έργο του Κρίτωνα Ζαχαριάδη, γνωρίζουμε ανθρώπους από διάφορες κοινωνικές τάξεις και κουλτούρες. Πώς πιστεύετε ότι θα κυλούσε η ζωή τους, αν υπήρχαν πραγματικά και συνυπήρχαν στη ρεαλιστική δική μας καθημερινότητα;
Έχω την αίσθηση, πως αν και το έργο είναι ένα κομμάτι μυθοπλασίας, όλες οι καταστάσεις και τα πρόσωπα που παρουσιάζονται, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, σε άλλους συνδυασμούς και εκδοχές, υπάρχουν και εξελίσσονται δίπλα μας, στην διπλανή πόρτα ή πλατεία ή υπόγειο ή ακόμη και στα σπίτια μας. Υπ’ αυτήν την έννοια, αν και κωμωδία, το έργο είναι τραγικό. Για αυτόν το λόγο χαρακτηρίζεται και ως «σουρεαλιστική κωμωδία ρεαλιστικών καταστάσεων».
‘’Αφήνοντας’’ για λίγο τους ρόλους σας, αυτές τις μέρες και πριν την πρεμιέρα σας, στον Ιανό πραγματοποιείται η έκθεση φωτογραφίας, με τίτλο ‘’17 κλικ για μια ΠΕΛΟΤΑ’’. Μιλήστε μας για αυτό το δρώμενο και πείτε μας αν επιβάλλεται να την επισκεφθούμε πριν έρθουμε στο Θέατρο Σοφούλη.
Όπως ανέφερα, πραγματοποιήθηκε έκθεση φωτογραφίας από 21 Σεπτεμβρίου έως 6 Οκτωβρίου στο κεντρικό βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ στην πλατεία Αριστοτέλους, όπου παρουσιάστηκαν όλοι οι κεντρικοί χαρακτήρες της Πελότας με πλήρη ένδυση, καθώς και το μπαλέτο των 8 χορευτριών του «Moulin Bleu» ως ένα bonus από τον σου-ρεαλιστικό κόσμο της Πελότας. Η ίδια η έκθεση φωτογραφίας είναι μια performance, όπου συνυπάρχουν 17 εκδοχές ενός ανθρώπου-Πελότα, και υπάρχουν ολοκληρωμένοι μόνο εκεί στην ιστορία του χρόνου. Πράγματι, είναι απολύτως συμπληρωματική η επίσκεψη της έκθεσης, καθώς η εντύπωση, που δημιουργούν, παίρνει σάρκα και οστά από το σκηνικό δρώμενο της παράστασης, ενώ παράλληλα και το ολοκληρώνει, κάνοντας οποιαδήποτε επί σκηνής μεταμφίεση περιττή. Για αυτόν τον λόγο, η έκθεση θα φιλοξενείται πλέον στο θέατρο Σοφούλη, όπου θα είναι επισκέψιμη όλες τις ώρες λειτουργίας του θεάτρου, πέραν των ωρών της παράστασης.
Εκτός από την κυριολεκτική έννοια της πελότας, συνηθίζεται να χαρακτηρίζουμε έτσι τους άβουλους ανθρώπους, αυτούς που συνηθίζουν να ζουν ως έρμαια άλλων. Για σας, πώς ορίζεται ένας τέτοιος άνθρωπος στις μέρες μας;
Η μεγάλη παγίδα του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού μας, είναι πως ωθεί σε συμβατικές συμπεριφορές, με την αυταπάτη ότι πρόκειται για επιλογές ή ενάσκηση ελεύθερης βουλήσεως. Από την στιγμή που επιλέγουμε τον κοινωνικό βίο, είμαστε λίγο ή πολύ υποκείμενα μιας εξωτερικής, ετερόνομης υπέρ-βουλήσεως ή οποία σε κάποιους ανθρώπους που την συνειδητοποιούν είναι δυσβάσταχτη, είναι σκλαβιά. Είτε με την μορφή οικονομικής ή φυσικής καταπίεσης είτε με την μορφή παθών και άλλων ψυχολογικών τελμάτων οι άνθρωποι ερχόμαστε αντιμέτωποι με την φθαρτότητα της υλικής μας υπόστασης και του πολιτισμού μας, άλλος πιο δυναμικός και άλλος πιο πειθήνιος όλοι υποκείμεθα από κάτι. Με άλλα λόγια, όλοι είναι πελότες και οι πελότες είναι άνθρωποι. Η συνειδητοποίηση αυτή είναι από μόνη της πόνος, ότι είμαστε τα μαξιλαράκια, που καρφώνει τις καρφίτσες της η μοίρα . Αυτό που μπορεί ίσως να κάνει κανείς, είναι να πραγματώνει τον ρόλο του με την Πίστη, πως αυτό κάπου θα οδηγήσει, μα και χωρίς προσδοκία αυτού του «κάπου».
Πέρυσι παρουσιάσατε εξαιρετικά το ‘’Μπραντ’’ και αποσπάσατε βραβεία για αυτό. Οι προσδοκίες σας για την ‘’Πελότα’’ ποιες είναι;
Η παράσταση «Μπράντ» της αμέσως προηγούμενης θεατρικής περιόδου, ήταν στην πραγματικότητα ένα οδοιπορικό Πίστης, ικανότητας και αισθητικής, το οποίο ήταν αφιερωμένο στον κόσμο. Δεν κρύβω πως η διαδρομή εκείνη ήταν δύσκολη και φθοροποιός, γιατί αυτό άρμοζε στην περίσταση. Πιστεύω και θεωρώ ότι το κεφάλαιο «Μπράντ» έβαλε μονάχα μια άνω τελεία, σε κάτι που αποτέλεσε την εισαγωγή για αυτά που έρχονται, με τον ίδιο τον «Μπράντ» να μην έχει πει την τελευταία του κουβέντα ακόμα.
Παρά το γεγονός ότι μια αναγνώριση από έναν έγκυρο θεσμό που μεγαλώνει, βελτιώνεται και καταξιώνεται είναι σίγουρα μια αναγνώριση των αγώνων που συνοδεύουν ένα έργο, θα ήταν άδικο να θεωρηθεί ότι κάτι τέτοιο ήταν ή είναι ο στόχος ή το προθεσιακό περιεχόμενο μιας παράστασης, τουλάχιστον όσον αφορά εμένα και την ομάδα μου. Έτσι, λοιπόν, κάθε έργο έχει τον δικό του δρόμο, την δική του αφετηρία και τις δικές του προσδοκίες. Στον «Μπράντ», η πρόθεση ήταν η κοινωνία με την πρόταση ζωής του Ίψεν και του ήρωα. Στην Πελότα, η πρόθεση είναι ο εναγκαλισμός του ανθρώπινου δράματος με άλλο τόνο, πιο χιουμοριστικό και νομιμοποιημένο (σε σχέση με την ακραία «αγιότητα» του Μπράντ) που όμως καταλήγει το ίδιο τερατώδες και εν τέλει ανθρώπινο. Ασφαλώς όλα αυτά από την υποκειμενική μου πλευρά. Σε δεύτερη ανάγνωση, πρόθεση για την Πελότα αποτελεί η επιτυχής παρουσίαση του εγχειρήματος με έναν ευχάριστο και καλαίσθητο τρόπο καθώς και η επισφράγιση μιας καλλιτεχνικής συνεργασίας δύο ανθρώπων, που έχουν πολλά ακόμη να πραγματοποιήσουν.
Συμμετείχατε σε διαφορετικά είδη παραστάσεων τα τελευταία χρόνια, πώς αφουγκράζεστε το θεατρικό κοινό;
Το κοινό... Το κοινό αν και πολλές φορές κατηγορείται από εμάς τους καλλιτέχνες για την ανεπάρκειά του σε κάποια θέματα, στην παιδεία του, στην ικανότητά του να αντιλαμβάνεται το νέο, την πρόταση ή την λεπτότητα των συναισθημάτων, στην αθεράπευτη τάση του για την αγάπη των διασήμων αλλά και γιατί πολλές φορές μας (και μέ) πληγώνει για την στάση και τις επιλογές του, εντούτοις αποτελεί ένα διψασμένο κοινό. Πρόκειται για ένα κοινό ταλαιπωρημένο από τις αθλιότητες των εποχών μας, σε κατάκλιση από την αθεράπευτη ξιπασιά των προηγουμένων ετών και έρμαιο (Πελότα) στα χέρια μιας παγιωμένης επιχειρηματικής - τηλεοπτικής - δημοσιοσχετίστικης - θεατρικής νομενκλατούρας που το καταδυναστεύει. Κουρασμένο λοιπόν και κυρίως βαρεμένο - εννοώ σε κατάσταση πλήξης από τα ίδια και τα ίδια, που του σερβίρει όχι μόνο το ελληνικό θέατρο και τηλεόραση, μα και γενικώς η παγκόσμια μεταμοντέρνα και γιατί όχι, μεταποκαλυπτική παγκοσμιοποιημένη κουλτούρα. Είναι λογικό αυτό το κουρασμένο στην τσέπη και στο στέρνο κοινό να ψάχνει ένα γνώριμο και θεωρητικά «ζεστό» πρόσωπο ως τεκμήριο ποιότητας στην σκηνή για να επί-κοινωνήσει μαζί του αλλά και θεάματα που θα το ξεκουράσουν, αν όχι, να το διασκεδάσουν με γέλιο και ευχάριστη διάθεση. Αλίμονο όμως, αυτό είναι μόνο η επιφάνεια, μια κατάσταση επιβίωσης της ψυχής, και του κοινωνικού ιστού. Το κοινό αυτό όμως διψάει για το αναπάντεχο, το έξυπνο, το ουσιαστικό, το νέο. Ψάχνει μανιωδώς την νέα ταυτότητα, που θα το κοινωνήσει και θα την κοινωνήσει. Πολλές φορές οι καλλιτέχνες δυσανασχετούν/ούμε που το κοινό δεν καταλαβαίνει την διορατικότητά τους/μας, όμως είναι μέσα στα πλαίσια της τέχνης –και ειδικά όταν μιλάμε για μια τέχνη άμεση και άκρως επικοινωνιακή- να μεταφράσουμε την διαίσθηση μας σε όρους που να αντιλαμβάνεται και ας είναι ακραίοι ή και κοινότυποι ή και υποσυνείδητοι. Άλλωστε, το θέατρο χρειάζεται κοινό, αλλιώς δεν είναι θέατρο.
Έχοντας λίγες ακόμα μέρες για την πρεμιέρα σας, πώς αναμένετε να είναι το επαγγελματικό σας μέλλον;
Γεμάτο αγώνα, θάνατο και επ-ανάσταση , όπως και στο θέατρο όπως και στην ζωή.
Συνέντευξη: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΜΑΥΡΟΚΕΦΑΛΟΥ
Συνέντευξη: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΜΑΥΡΟΚΕΦΑΛΟΥ
Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση θα βρείτε εδώ: "ΠΕΛΟΤΑ" - Μία σουρεαλιστική κωμωδία ρεαλιστικών καταστάσεων στο Θέατρο Σοφούλη
