Όταν αναφερόμαστε σε καρτούν, ο νους μας συνήθως πηγαίνει στις πασίγνωστες επιτυχίες της Disney, του κολοσσού στο χώρο του κινηματογράφου και των animated ταινιών, που έχει φροντίσει να εδραιώσει το όνομά του εδώ και δεκαετίες. Στο χώρο όμως αυτό, δεν κυριαρχούσε πάντοτε η εν λόγω εταιρεία. Στα μέσα περίπου του περασμένου αιώνα, οι Σοβιετικοί βλέποντας την αμερικάνικη ανάπτυξη, άρχισαν να ζητούν και οι ίδιοι την παραγωγή ανάλογων ταινιών. Το κράτος, έχοντας αποδεχτεί το αίτημα των κατοίκων του, έκανε φιλότιμες προσπάθειες κατασκευής παιδικών ταινιών, οι οποίες στην Ελλάδα, συνήθιζαν να κυκλοφορούν σε βιντεοκασέτες τη δεκαετία του 2000. Η μεταγλώττιση τότε μας φαινόταν φαντασμαγορική, μα μεγαλώνοντας συνειδητοποιούσαμε πόσο πρόχειρη συχνά ήταν. Μα ίσως και αυτό να ήταν που χάραξε αυτές τις ταινίες στο μυαλό μας. Μεγαλώσαμε με αυτές και πλέον δεν μπορεί να μπει κριτήριο στην ποιότητά τους, αφού είτε το θέλουμε είτε όχι, η λεγόμενη "Τζοκόντα Βίντεο" που τα κυκλοφορούσε, σημάδεψε οριστικά τα παιδικά μας χρόνια.
 |
| Φωτογραφία 1 |
Η Πεντάμορφη και το Τέρας
Το κλασσικό παραμύθι που όλοι γνωρίζουμε μέσω της πανέμορφης πριγκίπισσας της Disney, δεν πρωτοκυκλοφόρησε στις οθόνες το 1991. Είχε προηγηθεί η σοβιετική έκδοση της ίδιας ταινίας το 1952. Στην ρωσική έκδοση, η πεντάμορφη ονομάζεται Αναστασία και η προσέγγιση της ταινίας πλησιάζει πολύ περισσότερο στην αυθεντική ιστορία της πριγκίπισσας σε σχέση με την εκδοχή της Disney. Με κυρίαρχα χρώματα τις αποχρώσεις του κόκκινου και ντυμένη με μελωδικά κομμάτια, η ταινία παρουσιάζει την περιπέτεια μιας νεαρής, καλόκαρδης κοπέλας, η οποία προθυμοποιείται να γίνει αιχμάλωτη ενός τέρατος που ζει απομονωμένο σε ένα εξωτικό νησί, ως τιμωρία για την προσπάθεια του πατέρα της να πάρει το λεγόμενο κατά την μεταγλώττιση "πορφυρό λουλούδι" από τον τόπο κατοικίας του.
Η Βασίλισσα του Χιονιού
Από την λίστα μας φυσικά δεν θα μπορούσε να λείπει ένα κλασσικό παραμύθι, το οποίο έχει κυκλοφορήσει σε διάφορες παιδικές εκδοχές και δεν είναι άλλο από την Βασίλισσα του Χιονιού. Το κλασσικό έργο του Hans Christian Andersen κυκλοφόρησε το 1957 από σοβιετική παραγωγή και επικεντρώνεται στην προσπάθεια ενός μικρού κοριτσιού, της Γκέρτα, να βρει τον αγαπημένο της φίλο Καρλ, τον οποίο έχει πάρει μακριά της με τα μάγια της η Βασίλισσα του Χιονιού. Με μελωδικά κομμάτια να στολίζουν την ταινία και εικόνες ταράνδων, χιονιού, έλκηθρων και χιονοθύελλων από την παγωμένη Σιβηρία, η αγάπη του μικρού κοριτσιού για τον παιδικό της φίλο και ο κατ' επέκτασιν αγώνας της για τον εντοπισμό του, συγκινούν τον θεατή και έχουν εδραιώσει την ταινία ως μία από τις καλύτερες σοβιετικές animated παραγωγές.
Οι 12 Μήνες
Άλλο ένα κλασσικό σοβιετικό αριστούργημα, οι 12 Μήνες παρουσιάζουν την ιστορία μιας καλόκαρδης ορφανής κοπέλας, η οποία μένει με την μητριά της και την ετεροθαλή αδελφή της, οι οποίες όμως την κακομεταχειρίζονται και την εκμεταλλεύονται διαρκώς. Όταν τελικά η γενναία καρδιά της θα της επιτρέψει να βρει το σημείο στο δάσος όπου συγκεντρώνονται τα 12 αδέλφια, οι 12 Μήνες, θα αρχίσουν τα προβλήματα για αυτήν, καθώς οι άπληστες συγγενείς της και η κακομαθημένη βασίλισσα του τόπου, αρχίζουν να έχουν μεγάλες απαιτήσεις. Η ταινία θυμίζει σε όλη τη διάρκειά της ένα απέραντο σιβηρικό τοπίο καλυμμένο με χιόνι και μας μεταφέρει άριστα στον παγωμένο χειμώνα της Ρωσίας.
Ο Μόγλης
Κλασσικό παραμύθι μέχρι και σήμερα, ο Μόγλης κυκλοφόρησε στη Σοβιετική Ένωση το 1973. Με εξίσου όμορφα τραγούδια όπως και στις προηγούμενες αναφορές να πλαισιώνουν την ταινία και χρώματα γύρω από τις αποχρώσεις του πράσινου και κόκκινου, η κλασσική περιπέτεια με το παιδί της ζούγκλας και τα άγρια ζώα αποτέλεσε ένα εξίσου αντιπροσωπευτικό παράδειγμα σοβιετικής παιδικής ταινίας. Η άγρια φύση παρουσιάζεται εντυπωσιακά μέσα από εξωτικά φυτά ενώ οι χαρακτηριστικοί ήρωες Μπαλού, Μπαγκίρα και Σιρκάν παρουσιάζονται με τις ιδιαιτερότητες και τα ελαττώματά τους. Αποτελεί μια διαφορετική, αλλά εξίσου πετυχημένη και ιδιαίτερη παραγωγή όσο οι προηγούμενες.
Φυσικά στη λίστα των σοβιετικών καρτούν που κέρδισαν τις εντυπώσεις μας από την παιδική ηλικία, συμπεριλαμβάνεται πλήθος ακόμα ταινιών, όπως "Ο Πρίγκιπας και η Μαγεμένη Βασιλοπούλα", "Η Πριγκίπισσα και ο Βάτραχος" και άλλες.
 |
| Φωτογραφία 2 |
Τα σοβιετικά καρτούν, θα λέγαμε πως χαρακτηρίζονταν γενικότερα από μια "ταπεινή γοητεία". Μην έχοντας την οικονομική ευχέρεια της Disney, οι σοβιετικοί κατάφεραν να δημιουργήσουν αξιοπρεπέστατες, αθώες και αρκετά θα λέγαμε επιτυχημένες εκδοχές κλασσικών έργων, οι οποίες παρά την αρκετά περίεργη συχνά μεταγλώττιση, εντυπώθηκαν στη μνήμη μας και μας προκαλούν νοσταλγία όποτε "πέσουμε επάνω τους"... Άλλωστε πολλοί σημερινοί ενήλικες θα θυμούνταν ως παιδιά τον Σπύρο Μπιμπίλα να αφηγείται με χαρακτηριστική ζωντάνια κάποια από αυτές...
Πηγές φωτογραφιών: κεντρική: anni70.net, φωτογραφία 1: skywalker.gr, φωτογραφία 2: youtube.com
Σύνταξη: ΜΑΡΙΑ ΣΜΗΝΑ
