Ο Θάνος Νίκας, σκηνοθέτης της παράστασης «Σεράγεβο 1914 - Μου είναι μικρός αυτός ο τάφος», μας μιλάει στην Townsendia για την θεατρική παράσταση, την συγγραφέα του έργου και τη σημασία του να κοιτάς τα πράγματα από την ανθρωπιστική τους πλευρά. Για δύο ακόμα παραστάσεις, σήμερα και αύριο, συστήνουμε την παράσταση σε όλους αυτούς που ενδιαφέρονται να μάθουν για μία σημαντική πτυχή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Και βεβαίως σε όλους εσάς που αναρωτιέστε πόσο μικρός μπορεί να ήταν πια αυτός ο τάφος Απολαύστε τη συνέντευξη με τον σκηνοθέτη του «Σεράγεβο 1914 - Μου είναι μικρός αυτός ο τάφος»!
Σκηνοθετείτε το θεατρικό έργο «Σεράγεβο 1914 - Μου είναι μικρός αυτός ο τάφος». Θα θέλατε να μας πείτε με λίγα λόγια τι πραγματεύεται;
Σκηνοθετείτε το θεατρικό έργο «Σεράγεβο 1914 - Μου είναι μικρός αυτός ο τάφος». Θα θέλατε να μας πείτε με λίγα λόγια τι πραγματεύεται;
Στις 28 Ιουνίου 1914 στο Σεράγεβο που βρισκόταν υπό Αυστριακή κατοχή, ο νεαρός φοιτητής Γκαβρίλο Πρίντσιπ δολοφονεί τον διάδοχο του θρόνου Φερδινάνδο και τη σύζυγό του Σοφία. Το γεγονός αυτό στάθηκε και η αφορμή για την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου ή αλλιώς, του πιο αιματηρού πολέμου στον 20ό αιώνα. Το έργο, παρόλο που βασίζεται στα γεγονότα, το ιστορικό και πολιτικό φόντο της ιστορίας του Πρίντσιπ δεν είναι εκείνο που η Σερμπλιάνοβιτς βάζει στο πρώτο πλάνο. Μιλάει πρωτίστως για τους ανθρώπους - έτσι, τόσο στον Πρίντσιπ όσο στη «Δολοφονία του Σεράγεβο» το κείμενο δίνει νέα, έντονα ανθρώπινη και ανθρωπιστική υπόσταση. Το θεατρικό διαδραματίζεται στο Σεράγεβο το 1914, στις φυλακές στη Θεσσαλονίκη το 1917 και στο Τερεζίν το 1918.
Το θεατρικό έργο της Μπιλιάνα Σερμπλιάνοβιτς έχει ήδη ανέβει επιτυχώς σε όλες τις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας, ενώ στην Ελλάδα πραγματοποιείται για πρώτη φορά η μεταφορά του στη σκηνή. Γιατί σας προσέλκυσε το συγκεκριμένο έργο;
Θα ξεκινήσω από τη συγγραφέα την οποία θεωρώ από τις πιο σημαντικές φωνές στο ευρωπαϊκό θέατρο αυτή τη στιγμή. Με βαθιές ανησυχίες, λιτή γλώσσα και ολοκληρωμένους χαρακτήρες, η Σερμπλιάνοβιτς γράφει θέατρο ουσίας. Έπειτα, το θέμα είναι τέτοιο που ο απόηχός του συνεχίζεται μέχρι σήμερα στα Βαλκάνια. Και μας θεωρώ Βαλκάνια.
Το «Σεράγεβο 1914 - Μου είναι μικρός αυτός ο τάφος» ανήκει στην κατηγορία του θεάτρου ντοκουμέντου, καθώς βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Σε αυτό το είδος ο σκηνοθέτης καλείται να λειτουργήσει ταυτόχρονα ως δημοσιογράφος ή και ως ιστορικός. Ποιες ήταν οι έξτρα δυσκολίες που έπρεπε να αντιμετωπίσετε για αυτό το λόγο;
Ήταν τόσα πολλά τα ιστορικά στοιχεία και οι αντιφάσεις πίσω από αυτή τη δολοφονία, που σε κάθε πρόβα ο καθένας από εμάς έφερνε και μια καινούρια πληροφορία. Εκεί ακριβώς βρισκόταν και η δυσκολία του εγχειρήματος. Να αξιοποιήσουμε αυτόν τον όγκο πληροφοριών, αποφεύγοντας την όποια συναισθηματική εμπλοκή και μένοντας πιστοί σε αυτό που πρότεινε η συγγραφέας.
Στο θέατρο ντοκουμέντο υπάρχει βέβαια και ο κίνδυνος να προπαγανδίσει ο δημιουργός την προσωπική του οπτική επί του θέματος, με αποτέλεσμα να κατευθύνει το κοινό. Πώς αποφύγατε αυτή την πιθανότητα;
Κάτι τέτοιο συμβαίνει μόνο όταν το επιδιώξεις, ποτέ από μόνο του. Υπάρχει, με έναν υποδόριο τρόπο, αρκετή στράτευση στην καθημερινότητα όλων μας. Το θέατρο μπορούμε να το αφήσουμε έξω από αυτό, υποθέτω. Κάθε θεατρικό κείμενο είναι ένα εργαλείο, ένας χάρτης ανοιχτός και ως τέτοιο οφείλεις να το παραδώσεις στο κοινό.
Το «Σεράγεβο 1914 – Μου είναι μικρός αυτός ο τάφος» διαφέρει από άλλες παραστάσεις που έχουν έναν μόνο πρωταγωνιστή. Αντίθετα, όλοι οι ηθοποιοί συνδράμουν εξίσου στην εξέλιξη της ιστορίας. Για εσάς, εξυπηρετεί ή συμβολίζει κάτι αυτός ο «συλλογικός ήρωας»;
Θα απαντήσω με μια φάση μέσα από το έργο που λέει: Το χέρι με το οποίο πυροβόλησε ο Γκαβρίλο Πρίντσιπ το κρατούσαν κι άλλα πολλά χέρια. Καταπιεσμένοι, αδικημένοι, φτωχοί και πληγωμένοι Σλάβοι, εκατομμύρια.
Στον Άπις αποδίδεται, επίσης, και η φράση «Μου είναι μικρός αυτός ο τάφος». Ποια είναι η ιστορία πίσω από αυτή την ατάκα, που εν τέλει έγινε και τίτλος του έργου;
Ο Άπις, σύμφωνα με μαρτυρίες, ήταν ένας πολύ εύσωμος άνθρωπος. Όταν τον συνέλαβαν για να τον εκτελέσουν το 1917 στη Θεσσαλονίκη, είδε τον λάκκο που είχαν σκάψει γι’ αυτόν και πρότεινε να αναβάλλουν την εκτέλεση μιας και ο ίδιος δε χωρούσε μέσα. Του ήταν μικρός αυτός ο τάφος.
Έχετε κάποιες μελλοντικές βλέψεις που θα θέλατε να μας αποκαλύψετε;
Ελπίζω το θεατρικό ταξίδι μας να μην τελειώσει την Κυριακή που είναι και η τελευταία μας παράσταση στο Μικρό Θέατρο της Μονής Λαζαριστών, αλλά να συνεχιστεί και την επόμενη σεζόν, τόσο στη Θεσσαλονίκη, όσο και στην Αθήνα.
Συνέντευξη: ΣΤΕΛΛΑ ΜΑΡΓΑΡΙΤΙΔΟΥ
Για περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση ακολουθήστε τον παρακάτω σύνδεσμο: 'ΣΕΡΑΓΕΒΟ 1914 - ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΜΙΚΡΟΣ ΑΥΤΟΣ Ο ΤΑΦΟΣ' ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΜΟΝΗΣ ΛΑΖΑΡΙΣΤΩΝ
