Μία τυχαία συνάντηση και λίγα λόγια φιλικά. Αμέσως αντιλαμβάνομαι ότι δεν πρόκειται απλώς για μία καλλιτέχνιδα γνωστή στην Ελλάδα και αγαπητή στο κοινό της. Είναι κάτι παραπάνω. Νιώθω ότι έχει ευαισθησίες, ευγένεια, υπομονή και καλοσύνη χαρακτηριστικά που σπανίζουν στις μέρες μας.
Κρυφή επιθυμία μια συνομιλία μαζί της… Και η αφορμή δόθηκε τελικά με το έργο "Ο γιος μου Νικόλαος Μάντζαρος", που θα ενθουσιάσει, θα συγκινήσει και θα βάλει σε σκέψεις όλους εμάς που περιμένουμε με ανυπομονησία να παρακολουθήσουμε την παράσταση! Κυρίες και κύριοι, η Χρύσα Σπηλιώτη!
Υπογράφετε το κείμενο και ερμηνεύετε τον ρόλο της μητέρας του Νικόλαου Μάντζαρου. Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για το έργο;
Είναι ένα έργο για τη ζωή του Νικόλαου Μάντζαρου, που νομίζω πως είναι αρκετά άγνωστη στο ευρύ κοινό. Παρατήρησα ότι ενώ είναι ο συνθέτης του Εθνικού μας Ύμνου δεν το γνωρίζουν αρκετοί. Επίσης δεν γνωρίζουν για το τεράστιο μουσικό έργο, που άφησε πίσω του και ότι ήταν ο πρωτεργάτης της Επτανησιακής Μουσικής Σχολής στην Κέρκυρα όπου και έζησε. Αν και είναι σημαντικό να γνωρίζουμε άγνωστους "γνώριμους", μεγάλους άντρες της Ελλάδας, που μας κάνουν περήφανους, δεν πρόκειται για μία απλή βιογραφία, αλλά για κάτι ζωισμένο. Είναι μία ανθρώπινη ιστορία μέσα από την οποία περνάει το ιστορικό πλαίσιο και της ιστορίας των Επτανήσων και της Ελλάδας, τη χρονική στιγμή ανάμεσα στη γαλλική και στην προετοιμασία της ελληνικής επανάστασης. Αφορά τη δημιουργία της ιστορίας του εθνικού ύμνου βήμα-βήμα.
Πέραν αυτού ζούμε την πολυτάραχη ζωή ενός σημαντικού άντρα του Νικόλαου Μάντζαρου μέσα από τα μάτια της μητέρας και την ιστορία της ίδιας. Μια γυναίκα, η οποία περνάει πολλές περιπέτειες, σε εκείνη την ανδροκρατούμενη εποχή και στο ασφυκτικό πλαίσιο των αριστοκρατών. Ανήκει στην αριστοκρατική τάξη και καταπιέζεται ακόμα πιο πολύ από τις γυναίκες του λαού, που τουλάχιστον έχουν το δικαίωμα να εργάζονται σε κάποιες εργασίες. Για τους μυστικούς της έρωτες και άλλα πολλά της ζωής της. Είναι θα έλεγα και ένα υπαρξιακό έργο για τα μεγάλα ερωτήματα της ζωής, του έρωτα και του θανάτου.
Υποδύεστε την Ρεγγίνα, τη μητέρα του μεγάλου μας συνθέτη Νικολάου Μάντζαρου, η οποία εμπνέει στο γιο της χωρίς να το αντιλαμβάνεται αγάπη για τη ζωή και την ελευθερία...
Οι ρόλοι στο αριστοκρατικό πλαίσιο για τους γόνους των αριστοκρατικών οικογενειών, εκείνη την εποχή, ήταν προκαθορισμένοι. Ο πατέρας του Νικόλαου Μάντζαρου ο Ιάκωβος, που ήταν ένας σπουδαίος νομικός και κατείχε και κυβερνητικά αξιώματα περίμενε ο γιος του να γίνει κάτι αντίστοιχο. Η μητέρα του, όμως, του εμπνέει τη χαρά της ζωής και την ελευθερία και έτσι το παιδί στα οκτώ του χρόνια, με πρώτη του δασκάλα τη μητέρα του, αρχίζει να αγαπάει την τέχνη και κάνει την επανάστασή του προς τον πατέρα του και την κοινωνική του τάξη.
Αν υποθέσουμε ότι η Ρεγγίνα Μάντζαρου δεν είχε τον τόσο έντονο χαρακτήρα, ο Νικόλαος Μάντζαρος δεν θα προέβαινε στη συγγραφή του Εθνικού Ύμνου της χώρας μας;
Νομίζω πως τα ταλέντα υπάρχουν και από το DNA των ανθρώπων. Ένα περιβάλλον όμως μπορεί να μας κόψει τα χέρια και τα πόδια, όπως συμβαίνει στη ζωή, ή μπορεί να υπάρχει μια φωνή μέσα στην οικογένεια, όπως στην προκειμένη αυτή της Ρεγγίνας, που εμπνέει τη συνέχιση ενός ελεύθερου και πιο καλλιτεχνικού δρόμου.
Οι ρόλοι στο αριστοκρατικό πλαίσιο για τους γόνους των αριστοκρατικών οικογενειών, εκείνη την εποχή, ήταν προκαθορισμένοι. Ο πατέρας του Νικόλαου Μάντζαρου ο Ιάκωβος, που ήταν ένας σπουδαίος νομικός και κατείχε και κυβερνητικά αξιώματα περίμενε ο γιος του να γίνει κάτι αντίστοιχο. Η μητέρα του, όμως, του εμπνέει τη χαρά της ζωής και την ελευθερία και έτσι το παιδί στα οκτώ του χρόνια, με πρώτη του δασκάλα τη μητέρα του, αρχίζει να αγαπάει την τέχνη και κάνει την επανάστασή του προς τον πατέρα του και την κοινωνική του τάξη.
Αν υποθέσουμε ότι η Ρεγγίνα Μάντζαρου δεν είχε τον τόσο έντονο χαρακτήρα, ο Νικόλαος Μάντζαρος δεν θα προέβαινε στη συγγραφή του Εθνικού Ύμνου της χώρας μας;
Νομίζω πως τα ταλέντα υπάρχουν και από το DNA των ανθρώπων. Ένα περιβάλλον όμως μπορεί να μας κόψει τα χέρια και τα πόδια, όπως συμβαίνει στη ζωή, ή μπορεί να υπάρχει μια φωνή μέσα στην οικογένεια, όπως στην προκειμένη αυτή της Ρεγγίνας, που εμπνέει τη συνέχιση ενός ελεύθερου και πιο καλλιτεχνικού δρόμου.
Να μείνουμε λίγο στη Ρεγγίνα. Σίγουρα η προσωπική επανάσταση όπως και η άρνηση να ακολουθήσει τις επιταγές της τάξης και της εποχής δεν ήταν εύκολο... Κατά τη γνώμη σας τι ήταν αυτό που την έσπρωξε στο να πάει κόντρα σε αυτό το, ας πούμε, κατεστημένο;
Δε νομίζω να έγινε συνειδητά εκ μέρους της. Νομίζω πώς η ίδια ασφυκτιώντας στον κλοιό του περιβάλλοντός της ενέπνευσε τον γιο της. Κατά τύχη μπόρεσε να τον μεγαλώσει εκείνη. Συνήθως σε αυτές τις οικογένειες το μεγάλωμα των παιδιών το αναλάμβαναν είτε οι πεθερές είτε η γκουβερνάντες και σχεδόν ποτέ η μητέρα του παιδιού. Έτυχε να πάρουν τις κόρες, που ήταν πιο μεγάλες από τον Νικόλαο και έτσι κατάφερε να μεγαλώσει η ίδια τον γιο της. Με αυτό τον τρόπο προέκυψε μία πιο ελεύθερη σχέση μεταξύ τους όπου ο Νικόλαος μπόρεσε να ακολουθήσει πιο απρόσκοπτα τις επιταγές του ταλέντου του, που ασφαλώς προϋπήρχε.
Να υποθέσω δεν ήταν απλώς η γνωστή σχέση μητέρας-γιου που ούτως ή άλλως είναι ιδιαίτερη. Φαίνεται να είναι κάτι διαφορετικό...
Και ναι και όχι. Ασφαλώς η σχέση μητέρας και γιου, ειδικά στην Ελλάδα, είναι πολύ έντονη και πολύ δεμένη. Σε όλο το πλαίσιο της Μεσογείου αυτή η σχέση είναι πολύ ιδιαίτερη. Η Ρεγγίνα Μάντζαρου, όταν ο Νικόλαος μεγαλώνει και την αφήνει στην άκρη, πληγώνεται πάρα πολύ...
Δε νομίζω να έγινε συνειδητά εκ μέρους της. Νομίζω πώς η ίδια ασφυκτιώντας στον κλοιό του περιβάλλοντός της ενέπνευσε τον γιο της. Κατά τύχη μπόρεσε να τον μεγαλώσει εκείνη. Συνήθως σε αυτές τις οικογένειες το μεγάλωμα των παιδιών το αναλάμβαναν είτε οι πεθερές είτε η γκουβερνάντες και σχεδόν ποτέ η μητέρα του παιδιού. Έτυχε να πάρουν τις κόρες, που ήταν πιο μεγάλες από τον Νικόλαο και έτσι κατάφερε να μεγαλώσει η ίδια τον γιο της. Με αυτό τον τρόπο προέκυψε μία πιο ελεύθερη σχέση μεταξύ τους όπου ο Νικόλαος μπόρεσε να ακολουθήσει πιο απρόσκοπτα τις επιταγές του ταλέντου του, που ασφαλώς προϋπήρχε.
Να υποθέσω δεν ήταν απλώς η γνωστή σχέση μητέρας-γιου που ούτως ή άλλως είναι ιδιαίτερη. Φαίνεται να είναι κάτι διαφορετικό...
Και ναι και όχι. Ασφαλώς η σχέση μητέρας και γιου, ειδικά στην Ελλάδα, είναι πολύ έντονη και πολύ δεμένη. Σε όλο το πλαίσιο της Μεσογείου αυτή η σχέση είναι πολύ ιδιαίτερη. Η Ρεγγίνα Μάντζαρου, όταν ο Νικόλαος μεγαλώνει και την αφήνει στην άκρη, πληγώνεται πάρα πολύ...
Ο σύζυγός της Ιάκωβος χαρακτηρίζεται δεσποτικός και η ίδια προσπαθεί να σώσει το παιδί της όπως και τον εαυτό της από τη μέγγενη των κοινωνικών περιορισμών και της υποκρισίας που εκφράζει και επιβάλλει. Από που πιστεύετε ότι πηγάζει η τόσο μεγάλη δύναμη ψυχής της Ρεγγίνας Μάντζαρου;
Νομίζω από την προσωπικότητά της. Έζησε και στη Ζάρα της Δαλματίας, που εκείνη την εποχή ήταν κτήση του Βενετσιάνικου Κράτους όπου υπήρχε ένας πιο ελεύθερος αέρας. Επίσης, ήταν το μοναδικό παιδί και ίσως μεγάλωσε σαν αγόρι στην οικογένεια. Επειδή ήταν ορφανή από μητέρα την μεγάλωσε η "νόνα", δηλαδή η γιαγιά της μαζί με τον πατέρα της και πήρε έναν αέρα ελευθερίας από την οικογένειά της. Πράγματι, ο σύζυγός της ήταν δεσποτικός και αρκετά υποκριτικός, όπως άλλωστε όλοι οι αριστοκράτες. Όλοι αυτοί ήταν κυριαρχικοί απέναντι στη γυναίκα τους. Συνεργάζονταν με όλους τους ξένους που καταδυνάστευαν τα Επτάνησα. Έτσι, ως συνεργάτες των δυναστών αισθάνονταν κυρίαρχοι και στο κοινωνικό τους περιβάλλον και προς τις γυναίκες τους όπως και στα παιδιά τους.
Νομίζω από την προσωπικότητά της. Έζησε και στη Ζάρα της Δαλματίας, που εκείνη την εποχή ήταν κτήση του Βενετσιάνικου Κράτους όπου υπήρχε ένας πιο ελεύθερος αέρας. Επίσης, ήταν το μοναδικό παιδί και ίσως μεγάλωσε σαν αγόρι στην οικογένεια. Επειδή ήταν ορφανή από μητέρα την μεγάλωσε η "νόνα", δηλαδή η γιαγιά της μαζί με τον πατέρα της και πήρε έναν αέρα ελευθερίας από την οικογένειά της. Πράγματι, ο σύζυγός της ήταν δεσποτικός και αρκετά υποκριτικός, όπως άλλωστε όλοι οι αριστοκράτες. Όλοι αυτοί ήταν κυριαρχικοί απέναντι στη γυναίκα τους. Συνεργάζονταν με όλους τους ξένους που καταδυνάστευαν τα Επτάνησα. Έτσι, ως συνεργάτες των δυναστών αισθάνονταν κυρίαρχοι και στο κοινωνικό τους περιβάλλον και προς τις γυναίκες τους όπως και στα παιδιά τους.
Είπατε στην αρχή ότι ο Νικόλαος Μάντζαρος, που έγινε γνωστός μέσα από τον Εθνικό μας Ύμνο άφησε ένα μεγάλο έργο πίσω του, σχεδόν άγνωστο στο ευρύ κοινό...
Ο Μάντζαρος στην εποχή του ήταν πολύ διάσημος. Τώρα τον αγνοούν! Όμως μέσα από τον μονόλογο αυτό δίνεται μία ευκαιρία να μάθει κανείς περισσότερα για το πόσο σημαντικά πράγματα έκανε. Τον είχαν καλέσει στην Ιταλία στο Ωδείο της Νάπολη, που τότε αποτελούσε το μεγαλύτερο ωδείο του κόσμου και του ζήτησαν να αναλάβει χρέη διευθυντή. Και ενώ είχε κάνει πολλές επισκέψεις στην Ιταλία αρνήθηκε γιατί ήθελε να δουλέψει με τους συμπολίτες του. Έφερε την ιταλική μουσική στην Κέρκυρα, έγραψε δηλαδή με βάση το ιταλικό μπελ κάντο, και τις ιταλικές όπερες. Όλα αυτά τα συνδύασε με το τοπικό χρώμα και την τοπική παράδοση. Αυτοί οι συνδυασμοί τον έκαναν τον πρωτεργάτη της Επτανησιακής Σχολής από όπου βγήκαν πολλοί σπουδαίοι και διάσημοι μουσικοί ανά τον κόσμο. Έβγαλε μία πλειάδα σπουδαίων μουσικών και άφησε τεράστιο έργο όπως όπερες, συμφωνίες, εκκλησιαστικά έργα και έξι θεωρητικά συγγράμματα, τα οποία μεταφράστηκαν και στα ιταλικά και επηρέασαν πολύ και τους Ιταλούς.
Ο Μάντζαρος στην εποχή του ήταν πολύ διάσημος. Τώρα τον αγνοούν! Όμως μέσα από τον μονόλογο αυτό δίνεται μία ευκαιρία να μάθει κανείς περισσότερα για το πόσο σημαντικά πράγματα έκανε. Τον είχαν καλέσει στην Ιταλία στο Ωδείο της Νάπολη, που τότε αποτελούσε το μεγαλύτερο ωδείο του κόσμου και του ζήτησαν να αναλάβει χρέη διευθυντή. Και ενώ είχε κάνει πολλές επισκέψεις στην Ιταλία αρνήθηκε γιατί ήθελε να δουλέψει με τους συμπολίτες του. Έφερε την ιταλική μουσική στην Κέρκυρα, έγραψε δηλαδή με βάση το ιταλικό μπελ κάντο, και τις ιταλικές όπερες. Όλα αυτά τα συνδύασε με το τοπικό χρώμα και την τοπική παράδοση. Αυτοί οι συνδυασμοί τον έκαναν τον πρωτεργάτη της Επτανησιακής Σχολής από όπου βγήκαν πολλοί σπουδαίοι και διάσημοι μουσικοί ανά τον κόσμο. Έβγαλε μία πλειάδα σπουδαίων μουσικών και άφησε τεράστιο έργο όπως όπερες, συμφωνίες, εκκλησιαστικά έργα και έξι θεωρητικά συγγράμματα, τα οποία μεταφράστηκαν και στα ιταλικά και επηρέασαν πολύ και τους Ιταλούς.
Παρουσιάσατε το έργο και στην Κέρκυρα, στην ιδιαίτερη πατρίδα του Νικόλαου Μάντζαρου. Ποια μπορεί να είναι τα συναισθήματα παίζοντας ουσιαστικά υπό τη σκιά του μεγάλου συνθέτη και της μητέρας του;
Είχα μεγάλο τρακ και πολύ αγωνία. Ο κόσμος στην Κέρκυρα μας αγκάλιασε πάρα πολύ. Η Φιλαρμονική Εταιρεία Μάντζαρος, που είναι από τις μεγαλύτερες Φιλαρμονικές Ορχήστρες σε όλη την Ελλάδα και γνωστή στον κόσμο, μας έκανε την τιμή και έπαιξε τις πέντε διαφορετικές ενορχηστρώσεις του Εθνικού μας Ύμνου πριν καταλήξει στο εμβατήριο που όλοι γνωρίζουμε. Ήταν μια πάρα πολύ πετυχημένη παράσταση και έγραψαν εξαιρετικές διθυραμβικές κριτικές. Μάλιστα είχαμε την ευκαιρία και γνωρίσαμε μαζί με τον σκηνοθέτη τον Αυγουστίνο Ρεμούνδο τους τελευταίους απογόνους του Νικόλαου Μάντζαρου. Ήταν πολύ συγκινητικό!
Είχα μεγάλο τρακ και πολύ αγωνία. Ο κόσμος στην Κέρκυρα μας αγκάλιασε πάρα πολύ. Η Φιλαρμονική Εταιρεία Μάντζαρος, που είναι από τις μεγαλύτερες Φιλαρμονικές Ορχήστρες σε όλη την Ελλάδα και γνωστή στον κόσμο, μας έκανε την τιμή και έπαιξε τις πέντε διαφορετικές ενορχηστρώσεις του Εθνικού μας Ύμνου πριν καταλήξει στο εμβατήριο που όλοι γνωρίζουμε. Ήταν μια πάρα πολύ πετυχημένη παράσταση και έγραψαν εξαιρετικές διθυραμβικές κριτικές. Μάλιστα είχαμε την ευκαιρία και γνωρίσαμε μαζί με τον σκηνοθέτη τον Αυγουστίνο Ρεμούνδο τους τελευταίους απογόνους του Νικόλαου Μάντζαρου. Ήταν πολύ συγκινητικό!
Διαβάζοντας τις εξαιρετικές εντυπώσεις, που μόλις αναφέρατε και μάλιστα από έγκριτους κριτικούς, αντιλαμβάνεται εύκολα κανείς ότι το έργο στέφτηκε με επιτυχία όχι μόνο στην Κέρκυρα, αλλά όπου και αν παρουσιάστηκε. Για εσάς όμως τι σημαίνει επιτυχία;
Επιτυχία σημαίνει, για εμένα, αληθινή επικοινωνία με το κοινό. Όταν δηλαδή το κοινό γίνεται ο ίδιος σου ο εαυτός και όταν το κοινό ταυτίζεται με τον καλλιτέχνη και αισθάνεσαι ότι συνομιλεί με τον εαυτό του. Αυτό είναι που εισπράττει πάντα ένας καλλιτέχνης και αυτή είναι η πληρωμή του. Από εκεί και πέρα το να πάρει μία μεγαλύτερη εμβέλεια και να ακούγεται στον κόσμο όπως και να έρχονται όλο και περισσότεροι θεατές είναι πάρα πολύ μεγάλη χαρά.
Μιας και αναφέρεστε στο κοινό. Αυτό μπορεί να αλλάξει τη ροή της παράστασης;
Πάρα πολύ! Ένας συνάδελφος, σε παλαιότερη συνεργασία, σε ένα έργο του Ίψεν, που είχε πολλά κωμικά στοιχεία και ένα βράδυ δεν γελούσε κανείς, ενώ άλλες βραδιές γελούσε πολύ ο κόσμος κατέβηκε και μας είπε χαριτολογώντας "Απόψε δεν παίζει το κοινό καθόλου καλά" (γελάει). Εμείς οι ηθοποιοί αισθανόμαστε ότι το κοινό είναι ένας άνθρωπος. Νιώθουμε πάντα την ενέργεια που στέλνει. Πολλές φορές αυτή η ενέργεια είναι θερμή και άλλες φορές νιώθεις μια ψυχρότητα και πρέπει να παλέψεις για να τους κατακτήσεις.
Όταν πρέπει να "παλέψετε", που φαντάζομαι δεν είναι πολλές οι φορές που "παλεύετε" επί σκηνής. Τί είναι αυτό που χρησιμοποιείτε ώστε να μην σας επηρεάσει τόσο πολύ το κοινό;
Έρη, σε ευχαριστώ για την ωραία ερώτηση. Αυτό που κάνω είναι το να επανέρχομαι στο παρόν και να βυθίζομαι στο παίξιμο χωρίς να δίνω σημασία στην κάποια ψυχρότητα ή στην κάποια αδιαφορία του κοινού. Όταν συμβαίνει αυτό γίνεται κάτι μαγικό και το κοινό ανοίγει.
Επιτυχία σημαίνει, για εμένα, αληθινή επικοινωνία με το κοινό. Όταν δηλαδή το κοινό γίνεται ο ίδιος σου ο εαυτός και όταν το κοινό ταυτίζεται με τον καλλιτέχνη και αισθάνεσαι ότι συνομιλεί με τον εαυτό του. Αυτό είναι που εισπράττει πάντα ένας καλλιτέχνης και αυτή είναι η πληρωμή του. Από εκεί και πέρα το να πάρει μία μεγαλύτερη εμβέλεια και να ακούγεται στον κόσμο όπως και να έρχονται όλο και περισσότεροι θεατές είναι πάρα πολύ μεγάλη χαρά.
Μιας και αναφέρεστε στο κοινό. Αυτό μπορεί να αλλάξει τη ροή της παράστασης;
Πάρα πολύ! Ένας συνάδελφος, σε παλαιότερη συνεργασία, σε ένα έργο του Ίψεν, που είχε πολλά κωμικά στοιχεία και ένα βράδυ δεν γελούσε κανείς, ενώ άλλες βραδιές γελούσε πολύ ο κόσμος κατέβηκε και μας είπε χαριτολογώντας "Απόψε δεν παίζει το κοινό καθόλου καλά" (γελάει). Εμείς οι ηθοποιοί αισθανόμαστε ότι το κοινό είναι ένας άνθρωπος. Νιώθουμε πάντα την ενέργεια που στέλνει. Πολλές φορές αυτή η ενέργεια είναι θερμή και άλλες φορές νιώθεις μια ψυχρότητα και πρέπει να παλέψεις για να τους κατακτήσεις.
Όταν πρέπει να "παλέψετε", που φαντάζομαι δεν είναι πολλές οι φορές που "παλεύετε" επί σκηνής. Τί είναι αυτό που χρησιμοποιείτε ώστε να μην σας επηρεάσει τόσο πολύ το κοινό;
Έρη, σε ευχαριστώ για την ωραία ερώτηση. Αυτό που κάνω είναι το να επανέρχομαι στο παρόν και να βυθίζομαι στο παίξιμο χωρίς να δίνω σημασία στην κάποια ψυχρότητα ή στην κάποια αδιαφορία του κοινού. Όταν συμβαίνει αυτό γίνεται κάτι μαγικό και το κοινό ανοίγει.
Κυρία Σπηλιώτη, από ποια αφορμή ορμώμενη προχωρήσατε στη συγγραφή του συγκεκριμένου και τόσο ιδιαίτερου έργου;
Αυτό ήταν μία παραγγελία από το Θέατρο Vault. Πριν δύο χρόνια επικοινώνησε μαζί μου ο σκηνοθέτης της παράστασης Αυγουστίνος Ρεμούνδος και μου πρότεινε να γράψω πάνω στον Νικόλαο Μάντζαρο, που επιλέχθηκε ανάμεσα από 16 σπουδαίες προσωπικότητες Ελλήνων του παρελθόντος. Η ιδέα ξεκίνησε από τον Δημήτρη Καρατζιά στο Θέατρο Vault, ο οποίος ήθελε να αφιερώσουν τη χρονιά σε μονολόγους με τίτλο "Ο γιος μου..." και έτσι παρουσιάζονται φέτος έξι τέτοιοι μονόλογοι.
Όταν κανείς έχει μέσα του τη συγγραφή και θέλει να εκφραστεί μέσα από αυτή υποθέτω ότι είναι αρκετά εύκολο να γράψει ένα έργο. Πόσο σας δυσκόλεψε το να συγγράψετε κάτι κατά παραγγελία;
Καθόλου! Η παραγγελία μπορεί να είναι το καλύτερο που μπορεί να συμβεί σε έναν καλλιτέχνη. Αυτός ο περιορισμός, το να κάνεις κάτι συγκεκριμένο και όχι κάποια δική σου ιδέα όπως και το γεγονός ό,τι γνωρίζεις εκ των προτέρων ότι θα γίνει και δεν γράφεις στον αέρα σου δίνει φτερά. Με δυσκόλεψε στο να τιθασεύσω το υλικό μου, γιατί διάβασα πάρα πολλά για τον Νικόλαο Μάντζαρο προσπαθώντας να εντρυφήσω, όσο περισσότερο μπορούσα, στην προσωπικότητά του. Δεν ήθελα να γίνει μία απλή βιογραφία, αλλά ένα έργο που πάλλεται και που έχει δομή θεατρικού έργου, το οποίο θα παρασύρει το κοινό σε μία μαγεία. Φυσικά και πέρασε το έργο από πολλά κύματα μέχρι την ολοκλήρωσή του και μέχρι που να έχω στα χέρια μου κάτι που με εκπροσωπεί όπως και να μου αρέσει.
Πόσο χρόνο σας πήρε να συγγράψετε το συγκεκριμένο έργο;
Ένα χρόνο, μαζί με τη μελέτη που έκανα!
Ένα μεγάλο χρονικό διάστημα...
Βέβαια! Δεν είμαι εύκολη στο να γράφω στα γρήγορα! Όπως έλεγα και πριν ένα έργο περνάει από πολλά κύματα ως που να φύγει από εμένα και να είμαι σίγουρη ότι είναι έτοιμο. Δεν το κάνω στο πόδι!
Αυτό ήταν μία παραγγελία από το Θέατρο Vault. Πριν δύο χρόνια επικοινώνησε μαζί μου ο σκηνοθέτης της παράστασης Αυγουστίνος Ρεμούνδος και μου πρότεινε να γράψω πάνω στον Νικόλαο Μάντζαρο, που επιλέχθηκε ανάμεσα από 16 σπουδαίες προσωπικότητες Ελλήνων του παρελθόντος. Η ιδέα ξεκίνησε από τον Δημήτρη Καρατζιά στο Θέατρο Vault, ο οποίος ήθελε να αφιερώσουν τη χρονιά σε μονολόγους με τίτλο "Ο γιος μου..." και έτσι παρουσιάζονται φέτος έξι τέτοιοι μονόλογοι.
Όταν κανείς έχει μέσα του τη συγγραφή και θέλει να εκφραστεί μέσα από αυτή υποθέτω ότι είναι αρκετά εύκολο να γράψει ένα έργο. Πόσο σας δυσκόλεψε το να συγγράψετε κάτι κατά παραγγελία;
Καθόλου! Η παραγγελία μπορεί να είναι το καλύτερο που μπορεί να συμβεί σε έναν καλλιτέχνη. Αυτός ο περιορισμός, το να κάνεις κάτι συγκεκριμένο και όχι κάποια δική σου ιδέα όπως και το γεγονός ό,τι γνωρίζεις εκ των προτέρων ότι θα γίνει και δεν γράφεις στον αέρα σου δίνει φτερά. Με δυσκόλεψε στο να τιθασεύσω το υλικό μου, γιατί διάβασα πάρα πολλά για τον Νικόλαο Μάντζαρο προσπαθώντας να εντρυφήσω, όσο περισσότερο μπορούσα, στην προσωπικότητά του. Δεν ήθελα να γίνει μία απλή βιογραφία, αλλά ένα έργο που πάλλεται και που έχει δομή θεατρικού έργου, το οποίο θα παρασύρει το κοινό σε μία μαγεία. Φυσικά και πέρασε το έργο από πολλά κύματα μέχρι την ολοκλήρωσή του και μέχρι που να έχω στα χέρια μου κάτι που με εκπροσωπεί όπως και να μου αρέσει.
Πόσο χρόνο σας πήρε να συγγράψετε το συγκεκριμένο έργο;
Ένα χρόνο, μαζί με τη μελέτη που έκανα!
Ένα μεγάλο χρονικό διάστημα...
Βέβαια! Δεν είμαι εύκολη στο να γράφω στα γρήγορα! Όπως έλεγα και πριν ένα έργο περνάει από πολλά κύματα ως που να φύγει από εμένα και να είμαι σίγουρη ότι είναι έτοιμο. Δεν το κάνω στο πόδι!
Ερμηνεύσατε επί σειρά ετών πολλούς και σημαντικούς ρόλους του διεθνούς ρεπερτορίου, ενώ παράλληλα παρουσιάσατε μία συλλογή διηγημάτων και δέκα θεατρικά έργα σε ελληνικές σκηνές όπως και στο εξωτερικό. Εσείς με ποια ιδιότητα ταυτίζεστε περισσότερο; Με την ιδιότητα του ηθοποιού ή με την ιδιότητα του συγγραφέα;
Και με τις δύο... Όταν άρχισα να γράφω και με ρωτούσαν πώς νιώθω σαν συγγραφέας και πώς μπορώ να κάνω δύο πράγματα απαντούσα ότι δεν είναι κάτι διαφορετικό. Το θέατρο είναι ένα σύνολο. Μπορώ και να παίξω γιατί αυτό σπούδασα και επί χρόνια έπαιζα και παίζω, μπορώ να γράψω και μπορώ να σκηνοθετήσω όπως άλλωστε το έχω κάνει ήδη σε δικά μου θεατρικά έργα. Δυστυχώς δεν μπορώ να ξεχωρίσω τις ιδιότητες. Όταν είμαι στη σκηνή αγαπάω να παίζω, όταν γράφω χαίρομαι για αυτό και δίνομαι ολοκληρωτικά. Δεν μου αρέσει να περιορίζομαι με ετικέτες. Είμαι τα πάντα που χρειάζεται να είμαι, ανά πάσα στιγμή, όταν ένα δημιουργικό ένστικτο με καλεί να ασχοληθώ με κάτι.
Και με τις δύο... Όταν άρχισα να γράφω και με ρωτούσαν πώς νιώθω σαν συγγραφέας και πώς μπορώ να κάνω δύο πράγματα απαντούσα ότι δεν είναι κάτι διαφορετικό. Το θέατρο είναι ένα σύνολο. Μπορώ και να παίξω γιατί αυτό σπούδασα και επί χρόνια έπαιζα και παίζω, μπορώ να γράψω και μπορώ να σκηνοθετήσω όπως άλλωστε το έχω κάνει ήδη σε δικά μου θεατρικά έργα. Δυστυχώς δεν μπορώ να ξεχωρίσω τις ιδιότητες. Όταν είμαι στη σκηνή αγαπάω να παίζω, όταν γράφω χαίρομαι για αυτό και δίνομαι ολοκληρωτικά. Δεν μου αρέσει να περιορίζομαι με ετικέτες. Είμαι τα πάντα που χρειάζεται να είμαι, ανά πάσα στιγμή, όταν ένα δημιουργικό ένστικτο με καλεί να ασχοληθώ με κάτι.
Όπως προαναφέραμε είστε ηθοποιός, συγγραφέας, σκηνοθέτις. Έχετε πολύχρονη εμπειρία διδασκαλίας θεατρικής γραφής. Τα έργα σας μεταφράστηκαν σε ξένες γλώσσες και παρουσιάστηκαν σε μεγάλες πόλεις της Ευρώπης και της Αμερικής. Έχετε μείνει στην ιστορία της μικρής οθόνης μέσα από τους πρωταγωνιστικούς σας ρόλους σε γνωστές σειρές και μάλιστα γράψατε και σενάρια. Τι άλλο να περιμένουμε από την Χρύσα Σπηλιώτη;
(Γελάει) Το μέλλον θα δείξει. Δεν είμαι κανένα κοριτσάκι 20-25 χρονών για να περιμένει κανείς να κάνω και άλλα πράγματα με άλλες ιδιότητες. Σε αυτά που ασχολούμαι και ό,τι φέρνει η τύχη στο δρόμο μου θα ανταποκρίνομαι και ελπίζω να δουλεύω και να είμαι πάντα δημιουργική σε όλα τα στάδια της ζωής.
Κοιτάζονταν πίσω τι είναι το πιο όμορφο που κρατάτε στα χρόνια της καριέρας σας;
Τα χρόνια της Σχολής! Ειδικά το πρώτο έτος του Εθνικού Θεάτρου που ήταν τόσο μαγευτικό! Ενώ υπάρχουν πάρα πολλές εξαιρετικές εμπειρίες δεν μπορώ να ξεχάσω εκείνο το αίσθημα.
Υπάρχει κάτι στο θέατρο που σας στενοχώρησε;
Πολλά όπως όλους τους ηθοποιούς! Έχεις να κάνεις με ανθρώπους, με κάποιους παραγωγούς, που το μόνο που σκέφτονται είναι πώς θα βγάλουν χρήματα από εσένα. Όλοι οι ηθοποιοί και όλοι οι επαγγελματίες, όπως και εσύ να υποθέσω, έχουμε στενοχωρηθεί από διάφορες συνεργασίες, προσβολές και στριμώγματα. Πολλές φορές και εμείς οι ίδιοι έχουμε ψυχολογικές ευαισθησίες, που ακόμη και όταν περνάει ο αέρας μας πληγώνει (γελάει).
Ποια συμβουλή δίνετε σε ένα νέο παιδί που έχει αυτές τις αρνητικές εμπειρίες στο θέατρο;
Να ακολουθεί την καρδιά του και βέβαια να προσέχει! Να είναι λίγο αδιάφορο και με απόσταση για τα αρνητικά πράγματα που θα αντιμετωπίσει. Ασφαλώς χρειάζεται "γερό στομάχι". Αν δεν το αγαπάς πάρα πολύ το επάγγελμα του ηθοποιού και του συγγραφέα τότε δεν πρέπει να το ακολουθήσεις. Οι χώροι είναι πολύ σκληροί και δύσκολοι, με πολλές απογοητεύσεις και χωρίς χρηματική ανταμοιβή. Πρόκειται για έναν ατελείωτο αγώνα!
(Γελάει) Το μέλλον θα δείξει. Δεν είμαι κανένα κοριτσάκι 20-25 χρονών για να περιμένει κανείς να κάνω και άλλα πράγματα με άλλες ιδιότητες. Σε αυτά που ασχολούμαι και ό,τι φέρνει η τύχη στο δρόμο μου θα ανταποκρίνομαι και ελπίζω να δουλεύω και να είμαι πάντα δημιουργική σε όλα τα στάδια της ζωής.
Κοιτάζονταν πίσω τι είναι το πιο όμορφο που κρατάτε στα χρόνια της καριέρας σας;
Τα χρόνια της Σχολής! Ειδικά το πρώτο έτος του Εθνικού Θεάτρου που ήταν τόσο μαγευτικό! Ενώ υπάρχουν πάρα πολλές εξαιρετικές εμπειρίες δεν μπορώ να ξεχάσω εκείνο το αίσθημα.
Υπάρχει κάτι στο θέατρο που σας στενοχώρησε;
Πολλά όπως όλους τους ηθοποιούς! Έχεις να κάνεις με ανθρώπους, με κάποιους παραγωγούς, που το μόνο που σκέφτονται είναι πώς θα βγάλουν χρήματα από εσένα. Όλοι οι ηθοποιοί και όλοι οι επαγγελματίες, όπως και εσύ να υποθέσω, έχουμε στενοχωρηθεί από διάφορες συνεργασίες, προσβολές και στριμώγματα. Πολλές φορές και εμείς οι ίδιοι έχουμε ψυχολογικές ευαισθησίες, που ακόμη και όταν περνάει ο αέρας μας πληγώνει (γελάει).
Ποια συμβουλή δίνετε σε ένα νέο παιδί που έχει αυτές τις αρνητικές εμπειρίες στο θέατρο;
Να ακολουθεί την καρδιά του και βέβαια να προσέχει! Να είναι λίγο αδιάφορο και με απόσταση για τα αρνητικά πράγματα που θα αντιμετωπίσει. Ασφαλώς χρειάζεται "γερό στομάχι". Αν δεν το αγαπάς πάρα πολύ το επάγγελμα του ηθοποιού και του συγγραφέα τότε δεν πρέπει να το ακολουθήσεις. Οι χώροι είναι πολύ σκληροί και δύσκολοι, με πολλές απογοητεύσεις και χωρίς χρηματική ανταμοιβή. Πρόκειται για έναν ατελείωτο αγώνα!
Και πριν σας ευχαριστήσω για την τόσο ενδιαφέρουσα συζήτηση, ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Η παράσταση "Ο γιος μου ο Νικόλαος Μάντζαρος" δεν θα σταματήσει εδώ. Παίζεται για ακόμη δύο εβδομάδες στην Αθήνα. Στο ενδιάμεσο πηγαίνουμε Θεσσαλονίκη, αρχικά στις 26 Μαρτίου στο Ίδρυμα Πολιτισμού Υδρία των Τάσου και Τιτίκας Αρβανιτάκη και έπειτα στο Θέατρο Αθήναιον και συγκεκριμένα στις 27, 28 και 29 Μαρτίου. Η περιοδεία θα συνεχιστεί με το Θεσσαλικό Θέατρο, εντός της Αττικής και σε άλλα μέρη της Ελλάδας και είναι πιθανόν να πάμε και στην Κύπρο ύστερα από μια πρόταση που μας έγινε. Επίσης, υπάρχει και μία άλλη πρόταση που αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να την αποκαλύψω. Πρόκειται όμως για μία νέα παραγγελία για ένα νέο έργο.
Ταυτότητα παράστασης:
Σκηνοθεσία: Αυγουστίνος Ρεμούνδος
Κείμενο/Ερμηνεία: Χρύσα Σπηλιώτη
Μουσική: Νικόλαος Μάντζαρος
Μουσική επιμέλεια/ Επεξεργασία: Νικόλας Καρίμαλης (Razastarr)
Σκηνικά/ Κοστούμια: Τόνια Αβδελοπούλου
Χορογραφία: Μάτα Μάρρα
Σχεδιασμός Φωτισμού: Βαγγέλης Μούντριχας
Βοηθός σκηνοθέτη: Νίνα Ντούνη
Φωτογραφίες: Χριστίνα Φυλακτοπούλου
Video: Νικήτας Χάσκας
Αφίσα: Δημήτρης Ζουγκός
Συνέντευξη: ΕΡΗ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΙΔΟΥ
Για περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση ακολουθήστε τον παρακάτω σύνδεσμο: 'Ο ΓΙΟΣ ΜΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΑΝΤΖΑΡΟΣ' ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΥΣΑ ΣΠΗΛΙΩΤΗ
Η παράσταση "Ο γιος μου ο Νικόλαος Μάντζαρος" δεν θα σταματήσει εδώ. Παίζεται για ακόμη δύο εβδομάδες στην Αθήνα. Στο ενδιάμεσο πηγαίνουμε Θεσσαλονίκη, αρχικά στις 26 Μαρτίου στο Ίδρυμα Πολιτισμού Υδρία των Τάσου και Τιτίκας Αρβανιτάκη και έπειτα στο Θέατρο Αθήναιον και συγκεκριμένα στις 27, 28 και 29 Μαρτίου. Η περιοδεία θα συνεχιστεί με το Θεσσαλικό Θέατρο, εντός της Αττικής και σε άλλα μέρη της Ελλάδας και είναι πιθανόν να πάμε και στην Κύπρο ύστερα από μια πρόταση που μας έγινε. Επίσης, υπάρχει και μία άλλη πρόταση που αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να την αποκαλύψω. Πρόκειται όμως για μία νέα παραγγελία για ένα νέο έργο.
Ταυτότητα παράστασης:
Σκηνοθεσία: Αυγουστίνος Ρεμούνδος
Κείμενο/Ερμηνεία: Χρύσα Σπηλιώτη
Μουσική: Νικόλαος Μάντζαρος
Μουσική επιμέλεια/ Επεξεργασία: Νικόλας Καρίμαλης (Razastarr)
Σκηνικά/ Κοστούμια: Τόνια Αβδελοπούλου
Χορογραφία: Μάτα Μάρρα
Σχεδιασμός Φωτισμού: Βαγγέλης Μούντριχας
Βοηθός σκηνοθέτη: Νίνα Ντούνη
Φωτογραφίες: Χριστίνα Φυλακτοπούλου
Video: Νικήτας Χάσκας
Αφίσα: Δημήτρης Ζουγκός
Συνέντευξη: ΕΡΗ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΙΔΟΥ
Για περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση ακολουθήστε τον παρακάτω σύνδεσμο: 'Ο ΓΙΟΣ ΜΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΑΝΤΖΑΡΟΣ' ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΥΣΑ ΣΠΗΛΙΩΤΗ
