Ευγενικός πάντα χαμογελαστός και με διάθεση να απαντήσει σε όλες τις ερωτήσεις που του κάναμε. Ο Γιώργος Χρανιώτης επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη για ένα "ραντεβού" που είχε δώσει πριν δύο χρόνια. Πρωταγωνιστεί στην παράσταση "Η ώρα του Διαβόλου" ένα έργο του Fernando Pessoa. Η Townsendia σας παρουσιάζει την συζήτηση που είχε μαζί του, μαθαίνοντας όλα όσα σχετίζονται με την παράσταση και τον τόσο αξιοπερίεργο ρόλο, που όπως δήλωσε ο ίδιος για κάποιο λόγο πίστευε πως δεν είχε ολοκληρώσει...
Μία γνωριμία δύο διαφορετικών φαινομενικά κόσμων, με ουσιαστικό σκοπό την επικράτηση του ενός. Είναι το καλό αντίβαρο του κακού και αντίστροφα;
Μπαίνετε πολύ δυναμικά στις ερωτήσεις! Είναι σαν να με ρωτάτε αν το θηλυκό είναι αντίβαρο του αρσενικού, αν ο διάβολος είναι αντίβαρο του Θεού... Δεν ξέρω αν είναι ακριβώς αντίβαρο, αλλά σίγουρα υπάρχει αυτή η σχέση και οτιδήποτε υπάρχει δεν επιτρέπεται να το αγνοούμε. Για παράδειγμα, ένα θρησκόληπτο άτομο αγνοεί απλώς τον διάβολο. Κρύβει το φαινόμενο και δεν έχει καμία ερευνητική διάθεση. Οι περισσότερες θρησκείες σε καλούν να ερευνήσεις τα πράγματα. Κάποιοι αρνούνται να το κάνουν επειδή φοβούνται το παρακάτω... Γιατί μπορεί να τους κάνει να γίνουν άθρησκοι ή άπιστοι.
Ποιο είναι το χαρακτηριστικό του συγκεκριμένου έργου; Τι θέλει να αποδείξει ο Pessoa μέσα από αυτό το έργο;
Το συγκεκριμένο έργο δεν είναι μία διακήρυξη αθρησκίας. Είναι μια διακήρυξη πραγματικής αγάπης, ένα μανιφέστο, μια συνδιαλλαγή ενός άνδρα και μιας γυναίκας, οι οποίοι παραδέχονται το ατελές της ανθρώπινης φύσης. Ο άνθρωπος είναι ατελές ον και μπορεί να είναι εν δυνάμει εγκληματίας, Θεός, διάβολος, άντρας, γυναίκα, παιδί και πάρα πολλά άλλα ουσιαστικά, με τα οποία μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τον άνθρωπο. Εμείς φοβόμαστε να δεχτούμε αυτούς τους χαρακτηρισμούς και δεχόμαστε μόνο εκείνους που μας βολεύουν. O Pessoa δεν γράφει βολικά. Δεν φημίζεται για το βολικό του γράψιμο. Απλώς μας υπενθυμίζει ότι ο διάβολος και ο σατανάς είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Ότι δεν υπάρχουν άσχημα χρώματα. Δεν μπορείς να πεις ότι το μαύρο είναι άσχημο χρώμα, δεν υπάρχουν κακές θάλασσες ή κακοί ουρανοί. Αυτό ακριβώς νομίζω ότι λέει ο Pessoa. Η καταιγίδα, ο ήλιος, το χιόνι, ακόμη και το σκληροτράχηλο έδαφος, ο δρόμος, η λεωφόρος, η αστραπή... όλα αυτά είναι υπέροχα. Οτιδήποτε «ζωντανό» είναι υπέροχο και άξιο προσοχής. Και σίγουρα και το σκοτεινό κομμάτι του εαυτού μας είναι γεμάτο ζωή και πρέπει να το δεχτούμε χωρίς καμία θρησκευτική προέκταση. Με αυτό το έργο δεν έχουμε πρόθεση να προσβάλουμε τα Θεία. Έχουμε την διάθεση να διεισδύσουμε στα σκοτεινά και φωτεινά μονοπάτια της ανθρώπινης φύσης.
Ισχύει τελικά η φράση «Εδώ ο παράδεισος και εδώ η κόλαση»; Υπάρχει ο Θεός και ο Διάβολος μέσα σε έναν άνθρωπο;
Προσωπικά πιστεύω στο Θεό που έχω μέσα μου. Από τη στιγμή που λέω κάτι τόσο «βαρύ» θα πρέπει να παραδεχτώ ότι έχω και το διάβολο μέσα μου. Φροντίζω απλώς όταν είναι ο Θεός ή διάβολος, όσο σκοτεινός ή φωτεινός και αν είναι, να βρίσκεται σε συνενοχή με τους άλλους ανθρώπους. Αν εκμεταλλευθείς μόνο το σκοτεινό κομμάτι και αρχίζεις και ψάχνεις τα όρια του σκοτεινού σου κομματιού μπορείς να γίνεις εγκληματίας…
Η εποχή μας είναι ιδιαίτερα αξιοποιήσιμη ως προς το καλό που έχουμε να προσφέρουμε και για αυτό διαφοροποιείται από τις άλλες εποχές. Έχουμε τόσο πολύ ανάγκη να πέσει στον πλανήτη μια βόμβα αγάπης. Γιατί το αντίθετο το έχουμε δει. Περιμένω την έλευση εξωγήινων να έρθουν να μας πουν «Σταματήσετε να ζείτε όπως ζείτε θα σας εξοντώσουμε όλους. Σταματήστε να σκοτώνετε ο ένας τον άλλον, να βομβαρδίζεται τη Συρία, να αφήνετε να πεθαίνουν τα παιδιά στην Αφρική και αρχίστε να αγαπάτε τους ανθρώπους και τα ζώα». Όσο μπορούμε ας κάνουμε κάτι για αυτόν τον πλανήτη που ζούμε, έστω τελευταία στιγμή. Μέσα από το έργο του Pessoa καταλαβαίνω όλη αυτή την αγάπη και την βαθιά στεναχώρια, που έχει ως προς τον άνθρωπο. Ως προς την ανικανότητα που έχει ο άνθρωπος λόγω της πολυπλοκότητας της φύσης του.
Ουσιαστικά βασίζεται το έργο του Pessoa στο να αναδείξει την αγάπη του για τον άνθρωπο και όχι ως προς το αν υπάρχει ένας άλλος «κακός» εαυτός;
Ο Pessoa σε μια φράση του σε ένα άλλο κείμενο αναφέρει ό,τι τον στενοχωρεί πάρα πολύ όταν βλέπει ένα υπέροχο τοπίο με ηλιοβασίλεμα γιατί σκέφτεται πόση χαρά θα έπαιρνε ένας ευτυχισμένος άνθρωπος, βλέποντας αυτό το υπέροχο τοπίο. Θεωρώντας ότι ο ίδιος είναι δυστυχής ανακουφίζεται βλέποντας ένα όμορφο τοπίο. Σαν να «ζηλεύει» την ανθρώπινη ευτυχία που ο ίδιος δεν μπορεί να κατακτήσει. Είναι ένας άνθρωπος, ο οποίος φαίνεται πολύ μπερδεμένος και τρυφερός. Έχει συμβιβαστεί με το γεγονός ότι δεν πρόκειται να αγαπήσει και να αγαπηθεί από κανέναν. Και για αυτό γράφει με εμμονή. Φτάνει σε ένα κομβικό σημείο, και αυτό με κάνει να πιστεύω ό,τι ελπίζει στην αγάπη. Ο Pessoa δεν θα ανοίξει διάλογο μαζί σου για το αν υπάρχει Θεός ή διάβολος, αλλά θα σου πει ότι υπάρχει και Θεός και διάβολος μέσα σου.
Στο βιβλίο του Fernando Pessoa υπάρχει η έκφραση «Είμαι πράγματι ο Διάβολος. Μην τρομάζετε, γιατί είμαι στ’ αλήθεια ο Διάβολος, και γι’ αυτό δεν κάνω κακό.». Συμφωνείτε με αυτή την άποψη;
Δεν έχεις ονειρευτεί ποτέ να σκοτώσεις έναν άνθρωπο;! Για να είμαι τίμιος σε αυτά που λέω θα πρέπει να πω ό,τι έχω ονειρευτεί να βασανίζω και να σκοτώνω ανθρώπους. Η διαφορά είναι ότι δεν το κάνω! Θέλω να πω, η φύση μου είναι διαβολική, εκδικητική, αλλά και πάρα πολύ τρυφερή. Είμαι πολύ ευτυχής που δεν το έχω κάνει. Έχουν περάσει ακραίες σκέψεις από το μυαλό μου, γιατί είμαι ένας άνθρωπος που έχει πάρα πολύ φαντασία, για τον τρόπο θανάτωσης κάποιων που πιστεύω ότι μολύνουν τον πλανήτη με τη συμπεριφορά τους και τις πράξεις τους... ναι το έχω ζήσει.
Νομίζω ότι την φαντασία σου μπορείς μόνο να την καλλιεργείς. Όσο πιο πολύ την καλλιεργείς τόσο πιο πολύ ανοίγεται. Για παράδειγμα μπορείς να φανταστείς ότι είσαι σε έναν υπόνομο όπου υπάρχουν λουλούδια. Με την ίδια λογική όμως μπορείς να βρίσκεσαι σε ένα λιβάδι όπου από κάτω υπάρχει ένας υπόνομος. Μπορείς να επιλέξεις είτε να μπεις στο λιβάδι είτε στον υπόνομο. Εμένα μου αρέσει να κάνω βουτιές στον βούρκο αλλά κάποια στιγμή θέλω να βγω έξω για να αναπνεύσω. Δεν αντέχω τον βούρκο για πολύ ώρα. Υπάρχει όμως κάποιες φορές η διάθεση να βουτήξω στον βούρκο ό,τι και αν σημαίνει αυτό. Χωρίς να ενοχλήσω κανέναν, απλώς όπως λέει και ο Pessoa, να βουτήξω στη νύχτα. Η νύχτα είναι το βασίλειό μου, το όνειρο, η επικράτειά μου… Ναι, τη μέρα αγαπώ και εγώ, τον ήλιο λατρεύω και προσκυνώ, τρέφομαι από αυτόν, αλλά υπάρχουν μερικές φορές που η νύχτα έχει συγκλονιστική γοητεία.
Στον χώρο του Θεάτρου έχετε το όνομα του καλού παιδιού. Πόσο εύκολο ήταν τελικά να ενσαρκώσετε τον ρόλο του Διαβόλου;
Δεν συμφωνώ με αυτό που λέτε, δεν έχω το όνομα του καλού παιδιού. Δεν ξέρω αν είμαι καλό παιδί! Μου αρέσει να κάνω τους ανθρώπους περισσότερο ανήσυχους και ευτυχισμένους. Γνωρίζω, όταν κάνω κάποιον άνθρωπο δυστυχισμένο ή όταν τον στενοχωρώ δεν είναι κάτι ευχάριστο. Υπάρχουν όμως κάποιες φορές που αυτή η διαδικασία είναι απαραίτητη όπως για παράδειγμα σε έναν χωρισμό. Σίγουρα όμως ανήκω σε αυτούς τους ρομαντικούς, χαζούς ανθρώπους που πιστεύουν ότι μπορούν να κάνουν κάτι για να γίνει λίγο πιο καλός και πιο όμορφος αυτός ο κόσμος.
Δεν συμφωνώ με αυτό που λέτε, δεν έχω το όνομα του καλού παιδιού. Δεν ξέρω αν είμαι καλό παιδί! Μου αρέσει να κάνω τους ανθρώπους περισσότερο ανήσυχους και ευτυχισμένους. Γνωρίζω, όταν κάνω κάποιον άνθρωπο δυστυχισμένο ή όταν τον στενοχωρώ δεν είναι κάτι ευχάριστο. Υπάρχουν όμως κάποιες φορές που αυτή η διαδικασία είναι απαραίτητη όπως για παράδειγμα σε έναν χωρισμό. Σίγουρα όμως ανήκω σε αυτούς τους ρομαντικούς, χαζούς ανθρώπους που πιστεύουν ότι μπορούν να κάνουν κάτι για να γίνει λίγο πιο καλός και πιο όμορφος αυτός ο κόσμος.
Έχω υπάρξει πολύ καλό παιδί αντιστρόφως έχω υπάρξει πάρα πολύ κακός άνθρωπος. Σε κάποιες περιπτώσεις το έχω μετανιώσει και σε κάποιες άλλες όχι. Όταν επιχειρείς να κάνεις κάτι καλό, υπάρχουν φορές που θα πρέπει αναγκαστικά να κάνεις και κάποιο κακό. Δεν ξέρω τι υπερισχύει από τα δύο, ξέρω ότι με ενδιαφέρει να βρω έναν τρόπο να είμαι ευτυχισμένος.
Ποια είναι η πλευρά κατά την γνώμη σας που ο άνθρωπος επιλέγει να υποστηρίξει το καλό ή το κακό; Και για ποιο λόγο πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό; Τη μεριά της Μαρίας ή τη μεριά του διαβόλου; Έτσι όπως την έχουμε γνωρίσει μέσα από την θρησκεία μας;
Θρησκευτικά, χριστιανικά, αν θέλεις, το καλό προσδιορίζεται με ένα πολύ συγκεκριμένο τρόπο, που εμένα δεν μου κάνει. Δεν αγαπάω όλο τον κόσμο και μου φαίνεται εξαιρετικά υποκριτικό να λέει κάποιος ότι αγαπάει όλο τον κόσμο. Δεν μπορείς να αγαπάς όλο τον κόσμο γιατί έτσι αγαπάς και τους ανθρώπους που δεν τον αγαπάνε. Αγαπώ τους ανθρώπους που προσφέρουν σε αυτόν τον πλανήτη, τους ανθρώπους που προσφέρουν στο διπλανό τους. Δεν μπορώ να αγαπήσω έναν άνθρωπο που βλέπει κάποιον να πεινάει και τον προσπερνά. Μου φαίνεται ότι είναι ενάντια στην ανθρώπινη φύση. Ειδικά σε αυτή τη ναρκισσιστική εποχή που ζούμε, αρχίζει να μας ενδιαφέρει ολοένα και λιγότερο ο διπλανός μας και ολοένα και περισσότερο ο εαυτός μας. Από την άλλη πιστεύω πως θα εντοπίσουμε το καλό μέσα μας. Προσωπικά πλησιάζω τις στιγμές ευτυχίας μόνο όταν είμαι χρήσιμος. Αυτή η χρησιμότητα μας δίνει ένα δρόμο στη ζωή μας. Αν δεν μπορούμε να είμαστε χρήσιμοι ως προς τους άλλους τότε το μόνο που μας απομένει είναι να απομονωθούμε ή να πεθάνουμε.
Η παράσταση είναι ακατάλληλη για παιδιά κάτω των 15 ετών. Μήπως όμως μια τέτοια παράσταση θα έπρεπε να έρχεται σε επαφή και με άτομα νεότερης ηλικίας ώστε να αποκτήσουν μια σφαιρική αντίληψη για το τι είναι Θεός και τι Διάβολος;
Θα με ενδιέφερε πάρα πολύ να πάω με ένα παιδί αυτής της ηλικίας να δω την παράσταση. Είμαι όμως σχεδόν σίγουρος ότι οι γονείς θα πετάξουν τα χρήματά τους παρά ότι θα ενοχληθούν από αυτό που θα δουν τα παιδιά... Είναι ένα κείμενο το οποίο είναι για ενήλικες. Ίσως δυσκολευτεί ένα παιδί να επικοινωνήσει με το λόγο, γιατί θέλει να αφοσιωθείς στο λόγο. Βέβαια, δεν θα είχα πρόβλημα να πάω την ανιψιά μου. Θα με ενδιέφερε να το κάνω ως πείραμα. Να βλέπαμε την παράσταση και να τρώγαμε μετά μαζί παγωτό συζητώντας για να δω πως αντιλήφθηκε τα μηνύματα του έργου.
Τι ακολουθεί έπειτα από τις παραστάσεις στο Αριστοτέλειον; Ποια είναι γενικότερα τα σχέδιά σας;
Η παράσταση συνεχίζεται ως τις 21 Οκτωβρίου. Έχουμε προγραμματίσει με την μπάντα μου "Imitate Your Mother" μία live εμφάνιση στο EignthBall εδώ στη Θεσσαλονίκη στις 22 οκτωβρίου και θα συνεχίσουμε με live εμφανίσεις στην Αθήνα. Θα υπάρξουν και κάποια επεισόδια στο «Κόκκινο Νυφικό» στον Alpha. Είμαι σε κάποιες συζητήσεις για κάτι καινούριο στην τηλεόραση που ακόμη δεν μπορώ να αποκαλύψω τι ακριβώς είναι.
Συνέντευξη: Μαρία Γούσιου
Επιμέλεια: Έρη Χριστοφορίδου
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την παράσταση "Η ώρα του Διαβόλου"
