Η ιστορία του Πινόκιο είναι γνωστή σε όλους μας. O κουκλοθίασος Redicolo έρχεται να μας μεταδώσει όλα τα μηνύματα του παραμυθιού μέσα από την ιδιαίτερη και διασκεδαστική παράσταση "Πινόκιο- ένα διαφορετικό αγόρι". Οι κούκλες σε ανθρώπινο μέγεθος είναι κάτι που σίγουρα τραβάει την προσοχή και κάνει την παράσταση ακόμη πιο ενδιαφέρουσα. Το Townsendia είχε την ευκαιρία να επικοινωνήσει με τον κουκλοθίασο Redicolo ώστε να μάθει περισσότερες πληροφορίες και "μυστικά" για την παράσταση.
«Πινόκιο - ένα διαφορετικό αγόρι» μιλήστε μας για την παράσταση. Τι θα δούμε επί σκηνής;
Στην παράσταση θα δούμε το ταξίδι του Πινόκιο που ονειρεύεται να γίνει αληθινό αγόρι και τις περιπέτειες του μέχρι να τα καταφέρει. Ο ξυλουργός Τζεπέτο δημιουργεί μία ξύλινη μαριονέτα που κινείται χωρίς σπάγκους και μιλάει. Ο Πινόκιο στο δρόμο για το σχολείο συναντάει ένα κουκλοθέατρο, όπου γίνεται ένα διάσημο αστέρι και φυλακίζεται από τον θεατρώνη, μέχρι που τον ελευθερώνουν τα παιδιά. Η συνάντησή του με τον Φιτίλη, ένα αληθινό αγόρι, τον φέρνει στην Παιχνιδούπολη, μία μαγική χώρα όπου οι δύο φίλοι μεταμορφώνονται σε γαϊδουράκια. Μετά πωλούνται στο τσίρκο, όπου κάνουν ακροβατικά νούμερα. Τελικά τα μάγια λύνονται και ο Πινόκιο καταλήγει στο στομάχι του μεγάλου ψαριού όπου ξανασυναντιέται με τον πατέρα του. Όλες αυτές οι γνωστές περιπέτειες του Πινόκιο ζωντανεύουν επί σκηνής με τη χρήση διαφόρων τεχνικών: Ο Πινόκιο και ο Φιτίλης είναι μεγάλες κούκλες σε ανθρώπινο μέγεθος τις οποίες ο κουκλοπαίκτης εμψυχώνει χρησιμοποιώντας ολόκληρο το σώμα του. Για τους υπόλοιπους ρόλους χρησιμοποιούνται μεγάλες μάσκες, κούκλες άμεσου χειρισμού και μια μαριονέτα σε ανθρώπινο μέγεθος.
Μια ιδιαίτερη διασκευή του γνωστού σε όλους μας Πινόκιο. Τι είναι αυτό που κάνει τη διαφορά σε αυτή την παράσταση;
Η προσέγγισή μας κινήθηκε σε ένα βασικό άξονα, τη διαφορετικότητα του Πινόκιο. Ο Πινόκιο είναι μια κούκλα σε έναν κόσμο ανθρώπων. Έχει πλήρη συναίσθηση της διαφορετικότητάς του και πολλές φορές κατά τη διάρκεια της παράστασης χλευάζεται γι’ αυτό. Από εκεί πηγάζει και το όνειρό του να γίνει αληθινό αγόρι, από την ανάγκη του να ανήκει και να ενταχθεί. Κι ενώ οι περισσότερες διασκευές ξορκίζουν τη διαφορετικότητα με τη μεταμόρφωση του Πινόκιο σε αληθινό αγόρι, εμείς προσπαθήσαμε τη διαφορετικότητα αυτή να την αγκαλιάσουμε και να την αναδείξουμε. Στην δική μας εκδοχή λοιπόν, ο Πινόκιο δεν μεταμορφώνεται σε αληθινό αγόρι στο τέλος, για έναν απλό λόγο: είναι ήδη αληθινό αγόρι. Απλά διαφορετικό. Κι αυτό δεν πειράζει, ίσα ίσα είναι και ωραίο. Με τα λόγια του Τζεπέτο: «Ο καθένας είναι διαφορετικός, Πινόκιο, κι εκεί είναι όλη η ομορφιά. Αν ήμασταν όλοι ίδιοι, ο κόσμος θα ήταν τόσο βαρετός!»
Τις περισσότερες φορές, το κείμενο είναι απλά η αφορμή. Όπως και στις προηγούμενες παραστάσεις μας, αντιμετωπίσαμε την ιστορία που επιλέξαμε σαν έναν καμβά πάνω στον οποίο ερχόμαστε να ζωγραφίσουμε, τονίζοντας τα στοιχεία που εξυπηρετούν την προσέγγισή μας. Η ιστορία του Ρομπέν των Δασών ας πούμε, χρησιμοποιήθηκε και διασκευάστηκε (της αλλάξαμε τα φώτα για την ακρίβεια) ώστε να τονίζεται η σημασία αξιών όπως η αλληλεγγύη, η ομαδικότητα, η συλλογική δράση, κλπ. Στον Πινόκιο ο καμβάς αυτός είναι πάρα πολύ πλούσιος. Υπάρχουν πάρα πολλές περιπέτειες και δεκάδες χαρακτήρες που σου δίνουν μεγάλη ελευθερία επιλογών για να εστιάσεις εκεί που σε ενδιαφέρει και ήταν ένα ωραίο στοίχημα για μας να τονιστεί το ζήτημα της διαφορετικότητας μέσα από τις γνωστές περιπέτειες του Πινόκιο, δοσμένες με ένα άλλο βλέμμα. Αλλά και ο Πινόκιο αυτός καθ’ αυτός ως ήρωας είναι εξαιρετικά συναρπαστικός, ένας πλήρης, περίπλοκος χαρακτήρας γεμάτος αντιφάσεις, που δεν είναι μονοδιάστατος αλλά εξελίσσεται συνεχώς καθώς προχωράει η πλοκή και φτάνει τελικά στην ενηλικίωση.
Ένα ζωντανό κουκλοθέατρο. Αρκετά ενδιαφέρον και σίγουρα διασκεδαστικό. Για ένα ηθοποιό πόσο εύκολο είναι να υπακούει στις κινήσεις κάποιου άλλου;
Έχει πολύ ενδιαφέρον αυτή η αλληλεπίδραση κουκλοπαίκτη-κούκλας. Τυπικά, ο κουκλοπαίκτης χειρίζεται και η κούκλα υπακούει. Στην πραγματικότητα όμως, και η κούκλα δεν είναι καθόλου αμέτοχη στη διαδικασία. Κατευθύνει κι αυτή με τη μεριά της και χειρίζεται τον χειριστή της. Τόσο στις πρόβες όσο και στις παραστάσεις, η κούκλα σού δείχνει τι μπορεί να κάνει και πολλές φορές σε εκπλήσσει καθώς «προτείνει» δράσεις και ιδέες που δεν είχες φανταστεί όταν την κατασκεύαζες. Πρέπει να παραμένεις ανοιχτός στις προτάσεις της κούκλας για να μπορέσεις να αξιοποιήσεις το πλήρες δυναμικό της, να την αφήσεις να εκφραστεί και να «ζήσει» επί σκηνής. Είναι ένα συνεχές πάρε-δώσε.
Μία παράσταση με θέμα τη διαφορετικότητα η οποία επιχειρεί να προβληματίσει τους μικρούς θεατές. Σε ποια διαφορετικότητα αναφέρεστε και με ποιον τρόπο μπορεί το κοινό να την αντιληφθεί;
Τα παιδιά αντιλαμβάνονται πολύ καλά τη διαφορετικότητα και ότι αυτό πολλές φορές συνεπάγεται την περιθωριοποίηση. Το βλέπουν καθημερινά γύρω τους στον κόσμο των ενηλίκων. Συχνά όμως το νιώθουν και τα ίδια στο πετσί τους. Το φαινόμενο του bullying έχει κατεξοχήν θύμα το παιδί που είναι με τον άλφα ή βήτα τρόπο διαφορετικό, από το να είναι πιο κοντό ή πιο παχουλό ή να φοράει γυαλιά ή να μην μπορεί να πει το ρο ή να είναι μελαψό, μέχρι να είναι παιδί με ειδικές ανάγκες ή να είναι προσφυγόπουλο. Από τις πιο αθώες μέχρι τις πιο σοβαρές περιπτώσεις είναι ένα θέμα εξαιρετικά κρίσιμο και επίκαιρο, που μας αφορά όλους και πρέπει να αντιμετωπίζεται καθημερινά και όχι μόνο όταν χτυπάει τη δική μας πόρτα.
Τα παραμύθια έχουν πολλά μηνύματα... Κατά πόσο μπορούν αυτά τα μηνύματα να επηρεάσουν τους μικρούς θεατές;
Θεωρούμε πολύ σημαντικό τα μηνύματα να προκύπτουν με φυσικό τρόπο, μέσα από την πλοκή και τη σκιαγράφηση των χαρακτήρων και όχι με στείρο διδακτισμό, γιατί τότε τα παιδιά όχι απλά δεν επηρεάζονται αλλά βαριούνται και αρχίζουν τις καρπαζιές με το διπλανό τους (και καλά κάνουν, δεν φταίνε αυτά που βαριούνται). Το κατά πόσο μπορεί μια θεατρική παράσταση να επηρεάσει τα παιδιά είναι ένα καλό ερώτημα, σε μια εποχή μάλιστα που βομβαρδίζονται με πληροφορίες και απόψεις από χίλιες δυο πηγές πολύ πιο φαντασμαγορικές. Το κουκλοθέατρο όμως, αλλά και το θέατρο γενικότερα, ως μία ζωντανή διαδικασία έχει μια αμεσότητα και μια μαγεία που τα άλλα μέσα δεν έχουν. Αυτό ίσως μας επιτρέπει να ήμαστε αισιόδοξοι ότι μπορούμε να κάνουμε κι εμείς μια μικρή διαφορά από το πόστο μας.
Τα παιδιά χαρακτηρίζονται εύκολο ή δύσκολο κοινό;
Το παιδικό κοινό είναι ιδιαιτέρως δύσκολο. Τα παιδιά δεν χαρίζονται, δεν θα δείξουν την υπομονή ή το τακτ των ενηλίκων. Όπως λέγαμε και πριν, αν βαρεθούνε δεν έχουν κανένα πρόβλημα να στο δείξουν, πρέπει να τα κερδίζεις ανά πάσα στιγμή. Από την άλλη είναι και ένα κοινό ιδιαίτερα δεκτικό και ανοιχτό. Ίσως λόγω της καθημερινής τους εξοικείωσης με τα παιχνίδια προσποίησης, όπου συνεχώς αναλαμβάνουν ρόλους και σκηνοθετούν ολόκληρες ιστορίες, τούς είναι πολύ πιο εύκολο να δεχτούν τις διάφορες θεατρικές συμβάσεις και να μπουν στην ατμόσφαιρα και τους αισθητικούς κανόνες μιας παράστασης, πολλές φορές πιο εύκολα από τους ενήλικες. Δεν είναι τυχαίο ότι λέμε «παίζω» θέατρο ή ότι η λέξη παράσταση έχει ρίζα το «παριστάνω». Γενικά θα λέγαμε ότι το παιδικό κοινό δεν πρέπει να υποτιμάται, αλλά να αντιμετωπίζεται ως μια ομάδα σκεπτόμενων ανθρώπων που είναι έτοιμοι να συμμετάσχουν, να προβληματιστούν και να εκφέρουν άποψη, η οποία πολλές φορές μας εκπλήσσει με την ωριμότητά της.
Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε με το κουκλοθέατρο;
Είχαμε ήδη μια προϋπηρεσία στο θέατρο, αλλά και στη μουσική. Η επαφή με το κουκλοθέατρο έγινε μάλλον τυχαία, αλλά μας κέντρισε τόσο το ενδιαφέρον που πήρε τελικά πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή μας. Το κουκλοθέατρο από τη φύση του συνδυάζει πάρα πολλές τέχνες, από την μουσική και την ποίηση μέχρι τα εικαστικά, την υποκριτική, τη σκηνογραφία, κλπ., κι έτσι είναι πάντα μια πρόκληση να καταφέρεις να «κουμπώσεις» όλα αυτά τα στοιχεία σε ένα αισθητικά ενιαίο σύνολο, αυτό που λέμε παράσταση. Σε πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, το κουκλοθέατρο στις μέρες μας είναι ένα πολύ δυναμικό, μοντέρνο και συναρπαστικό πεδίο, και τις τελευταίες δεκαετίες η χρήση κούκλων και αντικειμένων σε παραστάσεις - για παιδικό κοινό αλλά και για ενήλικες - έχει όλο και πιο δυναμική παρουσία.
Τι πρόκειται να ακολουθήσει μετά τις παραστάσεις στην Θεσσαλονίκη;
Θα ακολουθήσουν περιοδείες στη Θεσσαλία, στη Δυτική Μακεδονία, στη Ρόδο και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, είτε σε σχολεία, είτε σε φεστιβάλ, είτε σε θέατρα, είτε σε άλλες εκδηλώσεις που θα επιλέξουν να συμπεριλάβουν τις παραστάσεις μας στο πρόγραμμα τους. Ο Πινόκιο μόλις ξεκίνησε το ταξίδι του και θα είναι διαθέσιμος για τα σχολεία της Κεντρικής Μακεδονίας όλη τη σχολική χρονιά, είτε στο χώρο τους είτε στο θέατρο Αμαλία. Ταυτόχρονα αρχίζουμε σιγά σιγά να σχεδιάζουμε την επόμενη παράσταση.
Συνέντευξη: Μαρία Γούσιου
Για περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση: Πινόκιο- ένα διαφορετικό αγόρι
