Σήμα κατατεθέν της Θεσσαλονίκης δεν είναι άλλο από τον Λευκό Πύργο, το μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς με μακρόχρονη ιστορία, που βρίσκεται στην παραλία της Θεσσαλονίκης και προσελκύει πληθώρα κόσμου όλο τον χρόνο.
Ο Λευκός Πύργος αποτελεί οχυρό που κτίστηκε από τους Οθωμανούς γύρω στα τέλη του 15ου αιώνα (πιθανόν το 1535-1536, όπως ανέφερε τουρκική επιγραφή στην είσοδό του, η οποία δεν υφίσταται πλέον), αντικαθιστώντας ένα βυζαντινό κτίσμα του 12ου αιώνα. Σύμφωνα με παλιές περιγραφές υπήρχαν 3 πύργοι στο θαλάσσιο τμήμα του τείχους, ένας εκ των οποίων ο Λευκός Πύργος, όπως σώζεται σήμερα. Από τις αρχές του 20ού αιώνα γύρω από τον Πύργο λειτουργούσε καφενείο, όπως και το ''Θέατρο του Λευκού Πύργου". Και τα δύο κατεδαφίζονται το 1954, με σκοπό την αναδιάρθρωση του χώρου.
Στην ιστορική του πορεία, ο Λευκός Πύργος αλλάζει ονόματα και χρήσεις. Τον 18ο αιώνα αναφερόταν ως "Φρούριο Καλαμαριάς", ενώ τον 19ο αιώνα ως "Πύργος των Γενιτσάρων" και "Πύργος του Αίματος", καθώς χρησιμοποιούνταν ως φυλακή βαρυποινιτών και βαφόταν συχνά με κόκκινο χρώμα, λόγω της εκτέλεσης των φυλακισμένων από τους Γενίτσαρους.
Το σημερινό του όνομα προέκυψε το 1890 από έναν φυλακισμένο, ο οποίος ασβέστωσε τον Πύργο προκειμένου να ελευθερωθεί από το μαρτύριο της φυλάκισης και από τότε ονομάστηκε "Λευκός Πύργος".
Μετά την απελευθέρωση της πόλης το 1912, ο Πύργος περνάει πλέον στην ιδιοκτησία του ελληνικού δημοσίου και χρησιμοποιείται για διάφορους λόγους. Κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου αποτελεί κέντρο επικοινωνίας του στρατού, ενώ το 1916 φυλάσσονται οι αρχαιότητες των βρετανικών δυνάμεων. Επιπλέον χρησιμοποιείται για την αεράμυνα της πόλης και ως εργαστήριο μετεωρολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Ο Πύργος χρησιμοποιείται, επίσης, και ως στρατιωτικό κατάλυμα, όπως αποδεικνύουν οι καπναγωγοί, το αποχετευτικό σύστημα, η δεξαμενή νερού και οι πυριτιδαποθήκες στο εσωτερικό του.
Το 1983-1985 το μνημείο αναστηλώνεται και μετατρέπεται σε εκθεσιακό χώρο, ενώ από το 2008 λειτουργεί η μόνιμη έκθεση για την ιστορία της Θεσσαλονίκης, από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα.
Ο Πύργος είναι κυλινδρικός, αποτελούμενος από 6 ορόφους. Σε κάθε όροφο υπάρχει μία κεντρική κυκλική αίθουσα, η οποία συνδέεται με μικρότερα τετράπλευρα δωμάτια. Ο τελευταίος όροφος έχει μία κεντρική αίθουσα, ενώ έξω από αυτήν δημιουργείται δώμα, όπου μπορεί κανείς να απολαύσει την πανοραμική θέα της θάλασσας, αλλά και όλης της πόλης από άκρη σε άκρη. Στην κορυφή του Πύργου υψώνεται μετά την απελευθέρωση της πόλης η ελληνική σημαία, την οποία κατεβάζει το στρατιωτικό άγημα κάθε Κυριακή και την επανατοποθετεί μέχρι την επόμενη εβδομάδα, σαν μία τελετουργική διαδικασία, που μας υπενθυμίζει την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό.
Η υγρασία της πόλης, η ρύπανση και οι μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες έχουν μετατρέψει τον Πύργο από λευκό σε μπεζ, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με το όνομά του, όσο και αν έχει προσπαθήσει ο δήμος κατά καιρούς να τον ασπρίσει.
Οι Θεσσαλονικείς έχουν τον Πύργο ως σημείο αναφοράς, τόπο συνάντησης με φίλους και γνωστούς και βασικό φόντο για τις φωτογραφίες τους. Οι τουρίστες, που κατακλύζουν την πόλη, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, ρωτούν για αυτόν και τον επισκέπτονται, προκειμένου να ενημερωθούν για την ιστορία του αλλά και να θαυμάσουν την θέα από ψηλά.
Πηγές φωτογραφιών
Κεντρική: προσωπικό αρχείο Λευκοθέας Πανούσου
Δεύτερη: news247.gr
Κεντρική: προσωπικό αρχείο Λευκοθέας Πανούσου
Δεύτερη: news247.gr
Σύνταξη: ΛΕΥΚΟΘΕΑ ΠΑΝΟΥΣΟΥ
